Το βασικό καθήκον που πρέπει να προωθηθεί στην Ελλάδα είναι να βγει η χώρα από την καθυστέρηση. O καπιταλισμός ποτέ δεν διατέθηκε να βγάλει την Ελλάδα από την καθυστέρηση. Είχε συμφέρον ν’ αναπτυχθεί, να εξελιχθεί, να γίνει ένας μεγάλος καπιταλισμός, που θα έφτανε στο σημείο να εξάγει και κεφάλαια, όμως δεν έχει τη δύναμη. Το ίδιο θέλησε να κάνει και παλιότερα και δεν κατάφερε τίποτα. Όμως η Ελλάδα δεν μπορεί να προχωρήσει αν δεν βγει από την καθυστέρηση. Σ’ αυτήν δεν την έχουν καταδικάσει οι θεοί και οι άγιοι, αλλά είναι μια συνέπεια του παγκόσμιου συσχετισμού των οικονομικών και κοινωνικών δυνάμεων.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να βγει από την καθυστέρηση κάτω από το καπιταλιστικό σύστημα. Και καθυστέρηση σημαίνει μια στενή οικονομία, χωρίς ανάπτυξη, μ’ ένα κόστος παραγωγής πολύ χαμηλό κι ένα μικρό στρώμα της αστικής τάξης, που ιδιοποιείται τη χώρα και που για να ζήσει οφείλει να είναι υποταγμένη στον ιμπεριαλισμό. Δεν μπορεί να ζήσει μ’ άλλο τρόπο. Η ελληνική αστική τάξη δεν ονειρεύεται, δεν φιλοδοξεί να γίνει μια μεγάλη αστική τάξη, δεν έχει ούτε τα κεφάλαια, ούτε την οικονομική διάρθρωση, ούτε την προοπτική. Είναι αποκλεισμένη κάθε δυνατότητα ν’ αναπτυχθεί η Ελλάδα κάτω από το καπιταλιστικό σύστημα.
Πριν από την ελληνική αστική τάξη κι άλλες τάξεις προσπάθησαν να κάνουν το ίδιο. Υπάρχουν απλά παραδείγματα: στη Λ. Αμερική, στην Αφρική, στην Ασία, χρεωκόπησαν όλες οι δικτατορίες που κατέσφαξαν τις μάζες και που προσπάθησαν να επιβάλουν μια ανάπτυξη της οικονομίας που θα ευνοούσε τους μικρούς κύκλους, που είναι δεμένοι με τον ιμπεριαλισμό. Αυτοί ισχυροποιήθηκαν, όμως η υπόλοιπη χώρα οπισθοδρόμησε, όλα τα κοινωνικά προβλήματα συνεχίζουν να υπάρχουν και παράλληλα, όλες αυτές οι δικτατορίες βρίσκονται υπό αμφισβήτηση. Ούτε οικονομικά, ούτε πολιτικά, ούτε κοινωνικά προχώρησαν. Δηλαδή η οικονομία και η πολιτική δεν είναι ανεξάρτητη η μία από την άλλη.
Για ν’ αναπτυχθεί η οικονομία είναι αναγκαία μια πολιτική που θα επιτρέπει την ανάπτυξή της και για να το κάνει αυτό πρέπει να λάβει υπόψη της τον παγκόσμιο οικονομικό συναγωνισμό. Η Ελλάδα οφείλει να συναγωνιστεί με τον παγκόσμιο καπιταλισμό κι όχι μόνο όσον αφορά τις πωλήσεις στο εξωτερικό, τις εξαγωγές πλοίων, τις εγγραφές των πλοίων στα εθνικά νηολόγια αλλά και στο εσωτερικό της χώρας. Το κόστος παραγωγής οποιασδήποτε χώρας καθορίζεται από τις παγκόσμιες σχέσεις της καπιταλιστικής παραγωγής. Αυτός είναι ο νόμος του καπιταλιστικού συστήματος. Πιθανόν πολλοί αστοί της Ελλάδας να μην το γνωρίζουν, παρ’ όλο αυτά είναι αναγκασμένοι να ενεργούν κάτω από αυτόν τον αμείλιχτο καθορισμό.
0 καπιταλισμός, το μεγάλο αμερικάνικο, γαλλικό, γερμανικό, γιαπωνέζικο κεφάλαιο, είναι αυτό που καθορίζει την πορεία της οικονομίας κι είναι αυτό που δεν έχει κανένα συμφέρον ή εν- διαφέρον να προωθήσει την οικονομία των καθυστερημένων χωρών. Δεν έχει συμφέρον γιατί αυτό τον βλάπτει άμεσα, τον βλάπτει οικονομικά και κοινωνικά. Μόνο τα Εργατικά Κράτη, η ΕΣΣΔ, ακόμα κι η Κίνα -παρόλο που έχει τους 4 «ληστές» (η χήρα του Μάο, Λιν Πιάο, κτλ, που κατηγορήθηκαν από τη σημερινή αντεπαναστατική κλίκα των Τενγκ Χσιάο Πινγ και σία)- έχουν συμφέρον ν’ αναπτύξουν τις καθυστερημένες χώρες. Έχουν συμφέρον, έχουν ανάγκη ν’ αναπτύξουν τις καθυστερημένες χώρες, για ν’ αυξήσουν την οικονομική και κοινωνική σχέση τους με κοινωνικά στρώματα που ξεφεύγουν από τον έλεγχο του παγκόσμιου μονοπωλίου των πολυεθνικών. Αλλά το καπιταλιστικό σύστημα δεν έχει συμφέρον, ούτε ενδιαφέρον, ούτε και την ικανότητά ν’ αναπτύξει την Ελλάδα. Δεν αρκούν μόνο το συμφέρον και τα μέσα. Έχει πολλά μέσα, αλλά δεν έχει την ικανότητα να την αναπτύξει. Αν αναπτύξει την Ελλάδα θα πρέπει να μειώσει την ίδια του την μητρόπολη, αλλά ακόμα κι αν δεν χρειαστεί να μειωθεί η μητρόπολη, πάλι δεν έχει το συμφέρον, γιατί η παγκόσμια αγορά δεν χωράει πλέον κι άλλον ένα συνεπή ανταγωνιστή. Δεν τον δέχεται η παγκόσμια αγορά, αυτή που διευθύνεται από το καπιταλιστικό σύστημα. Δεν τον δέχεται η παραγωγή που κυριαρχείται από τους μεγάλους καπιταλιστές και που έχουν την ικανότητα να παράγουν -αυτό που θα χρειαζόταν και για ν’ αναπτυχθεί μια μικρή χώρα- με άπειρα μικρότερο κόστος παραγωγής απ’ ό,τι μπορεί η Ελλάδα. Είναι η μεγάλη βιομηχανία, η αλυσιδωτή παραγωγή και η ανάπτυξη της μετατροπής των αγροτικών πρώτων υλών σε βιομηχανική παραγωγή. Είναι αυτοί που έχουν τη δύναμη. 0 κόσμος είναι διαιρεμένος, υπάρχει μια αμείλιχτη διαίρεση: από την μια μεριά, ο καπιταλιστικός κόσμος, που αποτελείται από τους μεγάλους καπιταλιστές, τους μεσαίους και τους φτωχούς καπιταλιστές -σχετικά φτωχοί, σε σχέση με τους άλλους καπιταλιστές- και φτωχοί είναι η Ελλάδα, η Λ. Αμερική, η Ασία και η Αφρική. Κι από την άλλη μεριά είναι τα Εργατικά Κράτη. Για να συγκρίνουμε αυτούς τους δύο κόσμους, αρκεί να δούμε ότι η Ελλάδα είναι πιο παλιά χώρα, σε σχέση με την Αλβανία και το Βιετνάμ. Η Αλβανία δημιουργήθηκε πρόσφατα, μόλις πριν από 30 χρόνια και παρ’ όλα αυτά έχει μια μεγάλη πρόοδο στην εξίσωση των δικαιωμάτων. Παρ’ όλο το ότι ήταν η πιο καθυστερημένη χώρα ανάμεσα στις πιο καθυστερημένες.
Στην Αλβανία, πριν 30 χρόνια, η γυναίκα ήδη από την γέννησή της, είχε προκαθορισμένο το σύζυγο. Υπήρχαν δηλαδή τα πιο υποβαθμισμένα δημοκρατικά δικαιώματα. Μόλις η γυναίκα έφτανε στα 18 της χρόνια, έλεγε: «θα παντρευτώ» κι όταν την ρωτούσαν με ποιον, αυτή απαντούσε: «δεν ξέρω, σήμερα το βράδυ θα τον γνωρίσω». Δεν ήταν ακριβώς έτσι αλλά υπήρχε η ζωή της φυλής, η νοοτροπία της φυλής. Κι αυτή έβλαπτε την οικονομία. Η Αλβανία τα κατάργησε όλα αυτά, έχει μια μεγάλη ανάπτυξη οικονομική και εξάγει μηχανές και τεχνικούς. Το Βιετνάμ ήταν επίσης χώρα φτωχή όσο κι η Αλβανία ή ακόμη πιο φτωχή, ήταν μια κομματιασμένη χώρα, χωρίς καμιά βιομηχανική ανάπτυξη και παρ’ όλα αυτά, μέσα σε λίγα χρόνια, καταργώντας τον ιμπεριαλισμό, κατάργησε και την πιο σημαντική καθυστέρηση, τη μορφωτική καθυστέρηση, τη διαφορά ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα, επέβαλε την ισότητα των δύο φύλων, των δικαιωμάτων και την ισότητα όσον αφορά την δυνατότητα οικονομικής, μορφωτικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Το ίδιο έγινε και στην Αλβανία, όπου οι οικονομικές συν- θήκες ήταν από τις πιο καθυστερημένες της ιστορίας. Αυτό είναι ένα παράδειγμα που είναι ανάγκη να προβάλουμε.
Για ν’ αναπτυχθεί η οικονομία της Ελλάδας κάτω από το καπιταλιστικό σύστημα, έχει ανάγκη από κεφάλαια και από ικανότητα να συναγωνιστεί παγκόσμια το καπιταλιστικό σύστημα. Και η ικανότητα αυτή σημαίνει να μπορεί να παράγει για ν’ αναπτύξει την βιομηχανία τουλάχιστον με το ίδιο κόστος παραγωγής με το υπόλοιπο καπιταλιστικό σύστημα. Έστω κι αν σ’ ένα κλάδο παραγωγής είναι πιο μεγάλο το κόστος της, στο σύνολό της όμως πρέπει να παράγει ανταγωνιστικά με το καπιταλιστικό σύστημα. Διαφορετικά δεν μπορεί ν’ αντισταθεί. Κατά συνέπεια, αυτό που συμβαίνει δεν είναι ότι η αστική τάξη δεν έχει συμφέρον, αλλά ότι δεν μπορεί να έχει συμφέρον γιατί δεν έχει προοπτική. Η έλλειψη προοπτικής δεν δημιουργεί το συμφέρον αλλά το βόλεμα σ’ ένα προτσές, όπου η ελληνική αστική τάξη δεν έχει ικανότητα ανταγωνισμού, οπότε δέχεται την υποταγή της στην κυριαρχία του παγκόσμιου καπιταλισμού και για να την δεχτεί πρέπει να διατηρήσει την Ελλάδα στην καθυστέρηση. Αυτό είναι το απλό προτσές. Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ Ν’ ΑΝΑΠΤΥΞΕΙ ΤΗ ΧΩΡΑ
Η ελληνική αστική τάξη έχει συμφέρον ν’ αναπτυχθεί η ίδια, όμως δεν έχει τη δυνατότητα να το κάνει. Ένα γεγονός σημαντικό και απλό να το καταλάβει κανείς, είναι ότι ο Φράνκο κυριάρχησε για 40 χρόνια στ’ όνομα της μεγάλης αστικής τάξης, των μεγάλων Ισπανών γαιοκτημόνων, αλλά τελικά τον έδιωξαν, έφυγε ή αποφάσισε να πεθάνει, γιατί δεν είχε να κάνει τίποτα. Ο καπιταλισμός ανέβασε τον Φράνκο σαν ένα κοινωνικό κυρίαρχο κέντρο, που θα κυριαρχούσε πολιτικά και οικονομικά. Και μετά από 40 χρόνια αναγκάστηκε να «φύγει» και να διαλύσει τη φρανκική εξουσία. Δεν της έλλειπαν ούτε οι στρατιωτικές, ούτε οι πολιτικές δυνάμεις, ούτε η πολιτική απόφαση. Αυτά τα είχε. Αυτό που δεν είχε ήταν οι οικονομικοί λόγοι. Η Ισπανία οπισθοδρομούμε, οπισθοδρομούσε συνεχώς, τη στιγμή που δίπλα της, χώρες πολύ πιο καθυστερημένες από την Ισπανία, προόδευαν συνεχώς, όπως είναι η Αλβανία, η Ρουμανία, η Γιουγκοσλαβία, η Ουγγαρία. Χώρες που ήταν άπειρα πιο καθυστερημένες, ξεπερνούσαν οικονομικά και κοινωνικά την Ισπανία. Γι’ αυτό έπεσε ο Φράνκο. Αυτή είναι η μια όψη. Η άλλη θεμελιώδης όψη είναι ότι η εργατική τάξη, οι ισπανικές μάζες δεν ανέχτηκαν τον φρανκισμό και ότι στον παγκόσμιο συσχετισμό των δυνάμεων, η ισπανική εργατική τάξη είχε την υποστήριξη της παγκόσμιας ταξικής πάλης, των Εργατικών Κρατών, της ΕΣΣΔ, της Κίνας, της Πολωνίας, της Γιουγκοσλαβίας, που αφαιρούσαν δυνάμεις από τον καπιταλισμό. Εμπόδιζαν τον καπιταλισμό να κάνει κι αλλού ότι έκανε στην Ισπανία.
Το 1936 ο καπιταλισμός συνασπίστηκε διεθνώς, βοηθούμενος έμμεσα από τη σοβιετική γραφειοκρατία κι έτρεξε να συγκρατήσει και να εμποδίσει την ανάπτυξη της ισπανικής επανάστασης. Κατάφερε να το πετύχει, όχι γιατί είχε δικές του δυνάμεις. Ούτε ο ισπανικός καπιταλισμός, ούτε επίσης ο ναζισμός τις είχε, αλλά στηριζόταν ο’ ένα παγκόσμιο συσχετισμό των δυνάμεων, όπου στο ζωτικό του κέντρο, στην ΕΣΣΔ, ο Στάλιν, ήταν ενάντια στην ισπανική επανάσταση. Στ’ όνομα των συμφερόντων της σοβιετικής γραφειοκρατίας, ήταν αντίθετος σ’ αυτή κι έτσι επέτρεψε στο γερμανικό και ιταλικό ιμπεριαλισμό και σ’ όλο τον παγκόσμιο καπιταλισμό, ανάμεσα στ’ άλλα στον αγγλικό και το γαλλικό, στο «δημοκρατικό γαλλικό καπιταλισμό» , να επέμβει. Ο «δημοκρατικός γαλλικός καπιταλισμός» είναι πολύ πλουραλιστικός. Είχε τον Ιούλιο Βερν, αλλά είχε και τους διάφορους «εστάνιο» (Ζισκάρ ντ’ Εσταίν, σημ. σύντ.),δηλαδή διάφορους τύπους ακίνητους. Ενώ ο Ιούλιος Βερν τριγύρισε όλο τον κόσμο και θυμόμαστε τη Γαλλία απ’ αυτόν, ο «εστάνιο» μας θυμίζει κάποιο ακίνητο ορυκτό (εστάνιο στα ισπανικά σημαίνει τενεκές, σημ. σύντ.)
Όλες οι προσπάθειες του καπιταλισμού να προοδεύσει και να εμποδίσει την επανάσταση και την ανάπτυξη του σοσιαλισμού, χρεωκόπησαν. Αντίθετα αναπτύχθηκαν τα Εργατικά Κράτη. Όχι μόνο γιατί στηρίχτηκαν στη δύναμη του επαναστατικού προτσές που προκάλεσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, αλλά και γιατί οικονομικά ο καπιταλισμός δεν μπορούσε ν’ ανταποκριθεί στις ανάγκες, ενώ η εργατική τάξη έδειξε ότι μπορούσε και ανταποκρίθηκε. Αν η εργατική τάξη δεν είχε αναπτυχθεί, αν τα Κομμουνιστικά Κόμματα, στηριγμένα στην εργατική τάξη, δεν είχαν αναγεννηθεί, έστω μερικά και δεν είχαν επιτρέψει την επιρροή του προλεταριάτου, δεν θα είχαν αναπτυχθεί η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Τσεχοσλοβακία, η Γιουγκοσλαβία και θα υπήρχε οπισθοδρόμηση . Από τη στιγμή που αναπτύσσονται αυτές οι χώρες, αυξάνεται η δύναμη, η επιρροή, το κύρος της σοσιαλιστικής λύσης .Όχι του σοσιαλισμού αφηρημένα, όχι μόνο της σοσιαλιστικής προοπτικής, αλλά του συγκεκριμένου συμπεράσματος, πάνω στο πώς λύνονται τα προβλήματα καθυστέρησης οποιασδήποτε χώρας. Η Ρουμανία ήταν μια από τις πιο καθυστερημένες χώρες του κόσμου, όπως και η Βουλγαρία. Και τώρα η Βουλγαρία και η Ρουμανία είναι μέσα στις πιο αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης. Δεν έχουν ούτε την οικονομική παραγωγή, ούτε την τροφοδοτική ικανότητα της Γερμανίας και της Γαλλίας, αλλά έχουν τη μορφωτική ικανότητα, την πολιτική απόφαση κι ένα υγειονομικό επίπεδο ανώτερο απ’ αυτό της Γερμανίας και της Γαλλίας. Οι μάζες του κόσμου το βλέπουν αυτό και είναι αυτό που αφαιρεί δυνάμεις από τον καπιταλισμό.0 καπιταλισμός δεν μπορεί να υπολογίζει σ’ έναν οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό συνασπισμό, για ν’ αντιταχθεί στη πρόοδο του επαναστατικού προτσές. Αυτός είναι ο συσχετισμός των δυνάμεων, που βαραίνει και πάνω στην Ελλάδα.
ΠΟΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΥΛΟΠΟΙΗΘΕΙ ΑΝΤΙΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΑ
0 ελληνικός καπιταλισμός προσπάθησε ν’ αναπτυχθεί, προσπαθεί ν’ αναπτυχθεί, αλλά δεν έχει προοπτική. Είναι στενά, ελάχιστα τα περιθώρια και οι πιθανότητες της οικονομικής του ανάπτυξης. Ακόμα κι αν κρατικοποιηθεί η τράπεζα. Πολύ καλά, να κρατικοποιηθεί η τράπεζα, αλλά τί θα κάνουν με την κρατικοποιημένη τράπεζα, τί θα παράγουν, ποιο οικονομικό πρόγραμμα θα εφαρμόσουν; Αν είναι για να συναγωνιστούν τον καπιταλιστικό κόσμο, δεν υπάρχει καμιά προοπτική. Αντίθετα, αν είναι για να οικοδομηθεί μια ευημερούσα κοινωνία, υπάρχει προοπτική ,γιατί τότε ο προγραμματισμός δε θα είναι το κέρδος, αλλά οι ανάγκες του λαού. Οπωσδήποτε είναι ανάγκη να παρθεί υπ’ όψη ο συναγωνισμός με το καπιταλιστικό σύστημα, αλλά αυτό το έκανε και η Αλβανία, που βρισκόταν σε κατώτερο επίπεδο από την Ελλάδα. Και οι μάζες του κόσμου, ο’ όλες τις χώρες, που είναι θεατές αυτού του προτσές, δεν αντιτίθενται στην Αλβανία, αλλά είναι ενάντια στην καπιταλιστική εξουσία. Τα Εργατικά Κράτη, αρχίζοντας από την ΕΣΣΔ, έχουν την οικονομική, κοινωνική και στρατιωτική δύναμη, για να εμποδίσουν τον καπιταλισμό να κάνει ότι έκανε με την Ισπανία. Ο καπιταλισμός θα μπορούσε να έχει συνεχίσει την επέμβαση στο Βιετνάμ. Γιατί δεν το έκανε; Γιατί δεν το έκανε επίσης στην Αγκόλα, την Κούβα, ή τη Μοζαμβίκη; Στην Αγκόλα υπάρχουν οι μαύροι, που βάζουν σαν «κάτασπρο» στόχο της ιστορίας το σοσιαλισμό. Ο καπιταλισμός επενέβη στην Ισπανία. Γιατί δεν κάνει τώρα το ίδιο και στο Βιετνάμ ή την Κούβα; Γιατί δεν έχει ευνοϊκό τον παγκόσμιο συσχετισμό των δυνάμεων. Ο άμεσος συσχετισμός ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κούβα, μοιάζει σαν τη γάτα με το ποντίκι, αλλά μαζί με την Κούβα είναι και η ΕΣΣΔ και οι άλλες Σοσιαλιστικές Χώρες της Ευρώπης. Αυτός είναι ο παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων, ένας συσχετισμός επακριβής, όχι αμφίβολος, αλλά με συγκεκριμένα, επακριβή συμπεράσματα. Και για την Ελλάδα ισχύει το ίδιο.
Για να προγραμματιστεί το πού πάει η Ελλάδα, πρέπει να δούμε πού πάει ο κόσμος κι όχι πού πάει η Ελλάδα από μόνη της. Το να δούμε πού πάει η Ελλάδα από μόνη της είναι πολύ απλό: από το κακό στο χειρότερο, από καπιταλιστική άποψη. Δεν έχει προοπτική, δεν έχει καμιά προοπτική. Από την άποψη της προόδου έχει τεράστιες προοπτικές. Το πρόβλημα είναι να βασιστεί κανείς στην ανάλυση του παγκόσμιου συσχετισμού των δυνάμεων και να προγραμματίσει μ’ αυτό τον τρόπο την επέμβαση στην Ελλάδα. Μ’ αυτό τον τρόπο ν’ αναπτύξει την κατανόηση, την ικανότητά του και να υιοθετήσει το πρόγραμμα για την ανάπτυξη της Ελλάδας. Δεν μπορεί κανείς να μιλάει για την Ελλάδα αφηρημένα. Δεν είναι αλήθεια ότι οι σύντροφοι του Κομμουνιστικού Κόμματος, του Σοσιαλιστικού Κόμματος και των ομάδων έχουν συνθηκολογήσει, ή έχουν άγνοια. Είναι ότι δεν έχουν μια θεωρητική και πολιτική κατανόηση. Σκέφτονται σαν εθνική οντότητα.
Η μόρφωση, η επιστήμη και η τέχνη, δείχνουν ότι, όντας τα κέντρα της ανθρώπινης γνώσης, έχουν κάποια προέλευση, αλλά όχι ένα καλούπι. Αντίθετα, διαδίδονται σ’ όλο τον κόσμο. Και η Αλβανία, το Βιετνάμ, που ήταν από τις πιο καθυστερημένες χώρες του κόσμου, υιοθετούν τα πιο προχωρημένα και ανυψωμένα στοιχεία της μόρφωσης, της τεχνολογίας, της οικονομίας. Και τα πιο προχωρημένα αυτά στοιχεία δεν είναι οι μηχανές. Για μια παραγωγή αποτελεσματική, μέσα στο συναγωνισμό των τιμών, είναι αλήθεια ότι οι μηχανές είναι απαραίτητες, για μια παραγωγή που έχει σα στόχο το κέρδος, ο αυτοματισμός είναι απαραίτητος. Αλλά για την παραγωγή που έχει σα στόχο ν’ ανυψώσει το λαό, με βάση αυτό που είναι αναγκαίο, αυτό που πρέπει να γίνει, είναι να καταργηθεί η παραγωγή που έχει σα στόχο το κέρδος. Αυτό είναι μια αρχή.
Καταργώντας την παραγωγή με βάση το κέρδος, γίνεται δυνατός ο προγραμματισμός της. Και προγραμματίζοντας την παραγωγή, καταργείται ο βασικός παράγοντας της αταξίας της παραγωγής του καπιταλιστικού συστήματος: ο ανταγωνισμός. Καπιταλισμός σημαίνει ανταγωνισμός. Δεν παράγει σύμφωνα με την εξυπνάδα, αλλά σύμφωνα με το συμφέρον. Και το συμφέρον μετριέται, διαβαθμίζεται, καθορίζεται από τον ανταγωνισμό και το κέρδος που μπορεί αυτός να δώσει, από την κατάσταση της αγοράς. Υπάρχουν διάφορα καθοριστικά σημεία στην καπιταλιστική παραγωγή, που είναι η αγορά. Η αγορά είναι αυτή που προσελκύει το κεφάλαιο, τον κύκλο του κεφαλαίου, την ανάπτυξή του. Και το συμφέρον του κεφαλαίου είναι το κέρδος κι όχι η παραγωγή που έχει σκοπό να ικανοποιήσει τις ανάγκες. Το συμφέρον του κεφαλαίου δεν είναι ν’ αναπτύξει την οικονομία σύμφωνα με τις ανάγκες. Αυτό είναι το πρόβλημα στην Ελλάδα.
Δεν υπάρχει ούτε ένας καπιταλιστικός τομέας στην Ελλάδα που να έχει συμφέρον ν’ αναπτύξει τη χώρα. Κάτι τέτοιο δεν τον προσελκύει, δεν του παρακινεί το ενδιαφέρον, γιατί δεν έχει κανένα πεδίο ανάπτυξης και ο ανταγωνισμός είναι τεράστιος. 0 ιμπεριαλισμός έχει αναπτύξει έτσι τον κόσμο, ώστε να μπορεί να τον ελέγχει και να εμποδίζει την ανάπτυξη τομέων που πάνε να ανεξαρτητοποιηθούν από τη κυριαρχία των μεγάλων κεφαλαίων. Το ΝΑΤΟ, η στρατιωτική διάρθρωση του ιμπεριαλισμού, δεν πάει μόνο ενάντια στην ΕΣΣΔ. Είναι επίσης ενάντια στην Ελλάδα, την Ισπανία, τη Γαλλία. Χρησιμοποιείται στρατιωτικά, σαν μέρος του παγκόσμιου ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού. Κάνει να εξαρτάται ο καπιταλιστικός κόσμος από τους μεγάλους τομείς του καπιταλισμού που αποφασίζουν: τον αμερικάνικο και τον αγγλικό ιμπεριαλισμό, που είναι αυτοί που αποφασίζουν. Οι άλλοι είναι κατώτεροι, δεν αποφασίζουν κι από τη στιγμή που δεν αποφασίζουν, οφείλουν να εξαρτώνται, ιδιαίτερα στρατιωτικά, από τις ΗΠΑ. Αλλά την ίδια στιγμή που ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός αναπτύσσει τις στρατιωτικές δυνάμεις, οφείλει ν’ αναπτύξει τον ανταγωνισμό με τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιαπωνία, την Αγγλία κι έτσι, σ’ αυτόν τον οικονομικό ανταγωνισμό, κάνει να βαρύνει και η στρατιωτική εξουσία. Αυτό δεν αναπτύσσεται με διαρκή μορφή, γιατί συναντάει αντιστάσεις από τις υπόλοιπες χώρες, αλλά κάνει να βαραίνουν τα στρατιωτικά συμπεράσματα κι επιβάλει τη στρατιωτική εξάρτηση του υπόλοιπου καπιταλιστικού κόσμου από τις ΗΠΑ.
Η βόμβα νετρονίου που προετοιμάζουν οι αμερικάνοι δεν είναι μόνο ενάντια στην ΕΣΣΔ, αλλά κι ενάντια στον αμερικάνικο λαό, ενάντια στο γαλλικό λαό, αλλά επίσης ενάντια στο γαλλικό καπιταλισμό. Τον κάνει να εξαρτάται απ’ αυτή. Δηλαδή είναι κάτι που ο ιμπεριαλισμός το χρησιμοποιεί για τον ανταγωνισμό του με τον ιστορικό ταξικό του εχθρό, που είναι τα Εργατικά Κράτη και το προλεταριάτο, αλλά και για τον άμεσο ανταγωνισμό του με τις υπόλοιπες καπιταλιστικές χώρες. Βασικά και ιστορικά κατευθύνεται ενάντια στις μάζες του κόσμου, για να τις συντρίψει και να τις τρομοκρατήσει, για να σφαγιάσει το εργατικό κι επαναστατικό κίνημα της κάθε χώρας και των σοσιαλιστικών χωρών. Η Ελλάδα ζει εξαρτημένη απ’ αυτό. Δεν έχει καμιά δυνατότητα να δράσει ανεξάρτητα, πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά. Πρέπει να ζητήσουμε από τους συντρόφους κομμουνιστές και σοσιαλιστές να συζητήσουν: Ποιο είναι το ανεξάρτητο πρόγραμμα για την Ελλάδα; Για ν’ αναπτυχθεί η οικονομία της Ελλάδας απαιτούνται δύο ειδών δυνάμεις, δυνάμεις που εξαρτώνται από δύο παράγοντες, που είναι ο οικονομικός και ο κοινωνικός. Οικονομικά δεν έχει καμιά δυνατότητα να γίνει δυνατή η Ελλάδα. Διαρκώς αυξάνονται οι ανάγκες της χώρας, αλλά όχι η οικονομική της ανάπτυξη, τα οικονομικά της μέσα. Αντίθετα κοινωνικά αυξάνεται η κοινωνική ικανότητα του ελληνικού λαού. Η αστική τάξη δεν αναπτύσσεται, τα κεφάλαια δεν αναπτύσσονται, αλλά ο ελληνικός λαός αναπτύσσεται. Να λοιπόν, ο προγραμματισμός πρέπει να γίνει σύμφωνα μ’ αυτή την ανάπτυξη κι όχι με τ’ όνειρο ν’ αναπτυχθεί η Ελλάδα, αφηρημένα. Ποιος θ’ αναπτύξει την Ελλάδα; 0 καπιταλισμός δεν έχει ούτε την ικανότητα, ούτε τη δύναμη, ούτε τα μέσα. Είναι τα εργατικά κόμματα, με το πρόγραμμα της κρατικοποίησης, του προγραμματισμού της οικονομίας, του εργατικού ελέγχου, αυτά που μπορούν ν’ αναπτύξουν την Ελλάδα. Δεν λέμε ότι αυτό θα γίνει αύριο, αλλά πρέπει να δοθεί μια προοπτική, που ν’ ανυψώνει την αντίληψη, να δημιουργεί τα στελέχη και ν’ αναπτύσσει την κατανόηση, ότι η Ελλάδα μπορεί ν’ αναπτυχθεί.
Γιατί να μην αναπτυχθεί η Ελλάδα; Η Ουγγαρία και η Αλβανία βρίσκονταν στο πιο χαμηλό σκαλοπάτι της προόδου. Η Ελλάδα βρίσκεται στο πέμπτο. Η Αλβανία βρισκόταν στο τελευταίο. Πως λοιπόν να μην μπορεί ν’ αναπτυχθεί η Ελλάδα; Το πρόβλημα είναι πώς θα προγραμματιστεί η οικονομία και ποιος τη διευθύνει. Κι επαναλαμβάνουμε αυτό: Ο Φράνκο τοποθετήθηκε από τον παγκόσμιο καπιταλισμό για να είναι το κέντρο της αντιμετώπισης της επανάστασης στην Ευρώπη και για ν’ αναπτύξει την Ισπανία έξω από τη σοσιαλιστική προ- οπτική. Και το αποτέλεσμα είναι γνωστό. Αν το προτσές δεν πήγε πιο μακριά, περισσότερο ευνοϊκά για τον κοινωνικό μετασχηματισμό, είναι γιατί έλειπε η ηγεσία. Δεν υπήρχε ηγεσία που να προ- γραμματίζει.Η ηγεσία βρίσκεται στην ουρά του προτσές και συνεχίζει την πολιτική της προσαρμογής στο καπιταλιστικό καθεστώς. Γι’ αυτό η Ισπανία δεν πήγε πιο μακριά. Αλλά ένα ειδικό γεγονός είναι αυτό: μετά από 40 χρόνια δικτατορίας στην Ισπανία και μετά από μια πλήρη καταπίεση, ξεπετάγονται μ’ όλη τους τη δύναμη, τη μεγαλύτερη της Ισπανίας, τα εργατικά κόμματα και συνδικάτα. Δηλαδή στην Ισπανία δεν υπήρχε ο ευνοϊκός συσχετισμός των δυνάμεων, αλλά στον υπόλοιπο κόσμο υπήρχε κι εμπόδισε τον καπιταλισμό να συντρίψει τις μάζες της Ισπανίας. Αυτός είναι ο παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων.
Ποια οικονομία πρέπει ν’ αναπτυχθεί στην Ελλάδα; Πρέπει να γίνουν βιομη- χανίες, αλλά ποιες βιομηχανίας; Πρέπει μήπως να γίνουν αυτοκίνητα; Προκύπτει όμως ότι κοστίζει πιο φτηνά το να τα φέρουν από την Ιταλία, τη Γερμανία, την ΕΣΣΔ, από το να τα φτιάξουν στην Ελλάδα. Και για να γίνει μια ανταγωνιστική παραγωγή, πρέπει να γίνει σε βάρος του καταναλωτικού και βιοτικού επιπέδου των ελληνικών μαζών. Είναι αναγκαία η αγροτική παραγωγή στην Ελλάδα, είναι ένα πεδίο ανεκμετάλλευτο. Η αγροτική παραγωγή είναι ακόμα χειρωνακτική, δεν υπάρχει η μεγάλη συγκεντροποιημένη βιομηχανική παραγωγή, δεν υπάρχει η μετατροπή του πρωτογενούς αγροτικού προϊόντος σε τυποποιημένα τρόφιμα. Είναι αναγκαίες οι μηχανές, όμως ο αμερικάνικος, ο αγγλικός και ο γαλλικός ιμπεριαλισμός τις δίνουν, ναι μεν φτηνά, αλλά που συνοδεύονται μ’ έναν όρο: να πάρει η Ελλάδα δευτερεύουσες μηχανές κι όχι μηχανές που θα επιτρέψουν στην Ελλάδα ν’ αναπτυχθεί. Αυτός ο όρος δεν είναι γραμμένος σε κανένα συμβόλαιο, όμως επιβάλλεται από το συσχετισμό των δυνάμεων. Κι αν ορισμένες απ’ αυτές τις μηχανές πραγματικά βοηθάνε για την ανάπτυξη της Ελλάδας, αυτό είναι αποτέλεσμα των σχέσεων ανταγωνισμού ανάμεσά τους κι επιπλέον έχουν μικρή αξία. Για παράδειγμα η πώληση από την καπιταλιστική Γερμανία στη Βραζιλία μηχανολογικού εξοπλισμού, για την παραγωγή ατομικής ενέργειας, γίνεται σε ανταγωνισμό με τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, όμως είναι επίσης ένα μέσο για τη στρατιωτική προετοιμασία ενάντια στην άνοδο της επαναστατικής πάλης στη Λ. Αμερική. Αλλά ακόμη κι έτσι, η πώληση εγκαταστάσεων ατομικής ενέργειας από την καπιταλιστική Γερμανία στην Βραζιλία, γίνεται σε άμεσο ανταγωνισμό με τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό.
Παρόλο που μπορεί αυτή η εγκατάσταση να είναι σε θέση να παράγει όπλα με μικρό κόστος, όπως στο Ζαΐρ, αυτό συμφέρει τον ιμπεριαλισμό που πουλά- ει αυτές τις εγκαταστάσεις. Γιατί έτσι είναι αυτός κι όχι κάποιος άλλος, που θα ελέγχει τις εγκαταστάσεις και που θα κυριαρχεί πάνω στην βραζιλιάνικη αστική τάξη. Αν τις πουλήσουν οι γερμανοί, τότε η βραζιλιάνικη αστική τάξη θα έχει κάποια ανεξαρτησία από τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό. Αυτή είναι η συζήτηση που υπάρχει.
Το βασικό καθήκον στην Ελλάδα είναι να βγει από την καθυστέρηση, μέσα σ’ αυτόν τον ευνοϊκό συσχετισμό των δυνάμεων. Γι’ αυτό είναι αναγκαία μια δημόσια, πανεθνική συζήτηση πάνω στο πώς θα βγει η Ελλάδα από την καθυστέρηση. Έτσι να προβληθεί το πρόγραμμα για την οικονομική ανάπτυξη και για να γίνει αντιληπτό ότι για να βγει η Ελλάδα από την καθυστέρηση, δεν μπορεί να γίνει με βάση το καπιταλιστικό σύστημα, αλλά με βάση τις μορφές, το πρόγραμμα, την οικονομική ανάπτυξη, που ξεφεύγει από το καπιταλιστικό σύστημα. Αυτό δεν σημαίνει να περιμένουμε την κρατικοποίηση για ν’ αναπτυχθεί η οικονομία, αλλά ν’ αναπτύξουμε στο μάξιμουμ την ανάλυση που να δείχνει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί ν’ αναπτυχθεί με τον καπιταλισμό. Οπωσδήποτε μπορεί ν’ αναπτυχθεί το εργοστάσιο των παπουτσιών και η υφαντουργία, η πρωτογενής μεταποιητική βιομηχανία, που έχει μικρή σημασία και που μπορεί να ενδιαφέρει τον ελληνικό καπιταλισμό κι όχι το μεγάλο κεφάλαιο γιατί αποδίδει πολύ λίγο. Αυτό μπορεί να το κάνει, όμως είναι μια πρόοδος πολύ αργή. Μαζί μ’ αυτή την αργή ανάπτυξη υπάρχει μια τεράστια μορφωτική ανάπτυξη. Αναλογικά η Ελλάδα έχει μια μεγάλη κοιλιά κι ένα κοντό λαιμό. Η μεγάλη κοιλιά είναι ο τεράστιος αριθμός φοιτητών. Και γιατί σπουδάζουν; Πού θα καταλήξουν όλοι αυτοί οι φοιτητές; Είναι ο εμπειρισμός της οικονομικής και εκπαιδευτικής ανάπτυξης του καπιταλισμού και ταυτόχρονα είναι μια προσπάθειά του να προσελκύσει και να επηρεάσει τη μάζα των φοιτητών. Αυτός είναι ο στόχος του.
Αυτό είναι μια συνέπεια όχι μόνο της Ελλάδας. Στην Ιταλία υπάρχουν 700 χιλιάδες φοιτητές που τέλειωσαν τις σπουδές τους και πάνε στα εργοστάσια για να ζητήσουν δουλειά εργάτη. Πρόκειται για εκατοντάδες χιλιάδες. Περισσότεροι από τους μισούς άνεργους είναι νέοι κι απ’ αυτούς οι περισσότεροι είναι πτυχιούχοι. Αυτό συμβαίνει σ’ όλο τον καπιταλιστικό κόσμο. Στην Ελλάδα το ίδιο. Υπάρχει ένα πανεπιστημιακό πρόγραμμα, που δεν παίρνει υπόψη του την ανάπτυξη της Ελλάδας. Πού θα καταλήξουν οι φοιτητές; Γιατί υπάρχει αυτό το πρόγραμμα ή εκείνο; Πώς εφαρμόζεται; Δημιουργούν, προσπαθούν να δημιουργήσουν μια βάση αντιπολίτευσης στο προλεταριάτο, στους αγρότες, να έχουν μια μικροαστική βάση, που να την κάνουν να ενδιαφέρεται να ψάχνει για μια θέση στο καπιταλιστικό κράτος, για να έχει δουλειά, δημιουργώντας έτσι μια επαγγελματική διάκριση από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Η άλλη πλευρά είναι ο εμπειρισμός του καπιταλιστικού συστήματος, που φτιάχνει πτυχιούχους και μετά δεν έχει τι να τους κάνει. Δηλαδή αυτό δεν είναι αποτέλεσμα μονάχα του υπολογισμού του, που έχει σαν στόχο να τους τραβήξει πολιτικά αλλά και του εμπειρισμού του καπιταλιστικού συστήματος.
Η ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΚΑΙ Η ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΜΑΖΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Με τα εργατικά χέρια που έχει η Ελλάδα για την αγροτική παραγωγή, μπορεί να παράγει 6 φορές περισσότερο απ’ ό,τι σήμερα. Χρειάζεται όμως προγραμματισμός και μηχανικά μέσα. Έτσι θα παρήγαγε περισσότερα, με καλύτερη ποιότητα και με λιγότερη δουλειά από την μεριά του αγρότη. Δεν είναι κάτι που χρειάζεται να επιβεβαιωθεί, έχει ήδη επιβεβαιωθεί: Στην Ουγγαρία, στη Ρουμανία, στην Πολωνία, στην Κούβα, στην Κίνα!!Ι Είναι ο προγραμματισμός της παραγωγής με μηχανικά μέσα. Ο καπιταλισμός δεν τον κάνει, το Εργατικό Κράτος ναι. Η Βόρεια Κορέα ήταν πιο καθυστερημένη από την Ελλάδα, η Αλβανία επίσης κι όλες αυτές οι χώρες έχουν τώρα ενσωματώσει μηχανικά μέσα σε αριθμούς μεγαλύτερους από την Ελλάδα. Μικρότερους από τον καπιταλισμό, αλλά μεγαλύτερους από καπιταλιστικές χώρες όπως η Ελλάδα. Και πρέπει να πάρουμε υπόψη μας από πού έρχονται η Β. Κορέα και η Αλβανία. Έρχονται από το σκοτάδι του καπιταλισμού. Κι ο σοσιαλισμός, μόλις ανοίγει τις πόρτες του, αμέσως τις αναπτύσσει. Γιατί να μην συζητήσουμε έτσι; Δεν είναι αλήθεια ότι οι ελληνικές μάζες φοβούνται ή είναι ενάντια. Δεν είναι έτσι. Αγαπητοί σύντροφοι κομμουνιστές, δεν είναι αλήθεια ότι οι ελληνικές μάζες, ότι η ελληνική εργατική τάξη είναι καθυστερημένη. Οι Κορεάτες ήταν πιο καθυστερημένοι από τους Έλληνες, οι Αλβανοί επίσης. Αλλά όταν άκουσαν: «έρχεται ο Λένιν», όλοι ακολούθησαν τον δικό του δρόμο.
Σίγουρα οι Έλληνες όπως και οι Κορεάτες ή οι Αλβανοί, δεν ήξεραν την ιστορία του Λένιν, αλλά ήδη έχουν την εμπειρία, ότι για να προοδεύσουν οικονομικά, κοινωνικά και μορφωτικά, πρέπει ν’ αλλάξουν τις οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις. Αυτό το ξέρει ακόμα και ο πιο καθυστερημένος αγρότης. Δεν υπάρχουν πλέον αγρότες που να ζουν κλεισμένοι στη γη τους. Η Βολιβία είναι πιο καθυστερημένη από την Ελλάδα, οι Ίνκας δεν είχαν την επιστημονική πρόοδο που είχαν οι Έλληνες, αλλά ο σύγχρονος βολιβιανός είναι ίδιος με τον σύγχρονο έλληνα, συνεχίζει να ζει στις ίδιες κτηνώδεις συνθήκες σαν αυτές που υπήρχαν εδώ και 4 χιλιάδες χρόνια. Στη σημερινή Βολιβία η γυναίκα συνεχίζει να σέρνει το αλέτρι, στη θέση του βοδιού, του ζώου. Το σέρνει και έχει μαζί της και το παιδί της στην πλάτη. Το κάνουν αυτό γιατί δεν έχουν άλλα μέσα. Πρόκειται για μια τεράστια καθυστέρηση, που χρησιμεύει σαν βάση της δύναμης του καπιταλισμού. Αλλά οι βολιβιανοί αγρότες έχουν δείξει άπειρες φορές την ταύτισή τους, το συγχρονισμό τους με τους αγώνες του προλεταριάτου των ορυχείων και σ’ όλους τους μεγάλους αγώνες του, έχουν συμβάλει καθοριστικά, δίνοντας οικονομική βοήθεια, τρόφιμα, ζώα, αυγά, γάλα, τυρί. Αυτό σημαίνει ότι έχουν ένα επίπεδο κατανόησης πολύ ανυψωμένο. Δεν ξέρουν ισπανικά, τα ισπανικά των αφεντικών, αλλά ξέρουν πολύ καλά τα ισπανικά των μεταλλωρύχων. Όταν το αφεντικό θέλει να επιβληθεί, τότε δεν ξέρουν λέξη ισπανικά, αλλά όταν οι μεταλλωρύχοι πουν «Γενική Απεργία», αυτό το καταλαβαίνουν πολύ καλά.
Δεν είναι αλήθεια ότι οι μάζες είναι αμόρφωτες. Είναι η ανικανότητα της πολιτικής ηγεσίας, αυτή που δεν κατορθώνει ν’ ανυψώσει τη θέληση των μαζών να κατανοήσουν. Υπάρχει ένας παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων, όπου δεν υπάρχει πλέον καμιά χώρα καθυστερημένη. Οικονομικά ναι, υπάρχουν. Υπάρχουν χώρες στην Αφρική όπου οι άνθρωποι δεν τρώνε. Είναι με βάση αυτό το τρόπο που πρέπει να χαρακτηρίζεται η καθυστέρηση. Υπάρχει κοινωνική καθυστέρηση επίσης, γιατί υπάρχει ακόμα η μορφή της ζωής με βάση το καθεστώς των φυλών, αλλά δεν είναι αυτό που καθορίζει την πορεία των χωρών. Αυτό που την καθορίζει είναι η επιρροή που έχει πάνω τους η ανάπτυξη, ακόμα και των πιο καθυστερημένων χωρών, προς τις σοσιαλιστικές σχέσεις, προς το σοσιαλισμό, πράγμα που διαπαιδαγωγεί τις μάζες της Αφρικής, της Ασίας, της Ευρώπης. Αν δεν προχωράει παραπέρα αυτό, είναι γιατί η ηγεσία ακολουθεί την ουρά του καπιταλιστικού συστήματος. Και εξακολουθεί να διαπαιδαγωγεί και να οδηγεί τις μάζες πίσω από τις μορφές της πολιτικής ηγεσίας και των κοινωνικών συμπερασμάτων του καπιταλιστικού συστήματος.Για παράδειγμα λένε: «η δημοκρατία στην Ελλάδα μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την ανάπτυξη της οικονομίας». Αυτό δεν είναι αλήθεια, είναι μια χοντροκοπιά. Στην Ελλάδα οι πολιτικές ηγεσίες λένε: «για ν’ αναπτυχθεί η δημοκρατία πρέπει ν’ αναπτυχθεί η οικονομία», κατά συνέπεια ας αφεθεί η αστική τάξη ν’ αναπτύξει την οικονομία. Πρόκειται για μια πολύ καθυστερημένη κατανόηση της ιστορίας. Το Βιετνάμ δεν έχει καν οικονομία κι όμως έχει την πιο πλήρη δημοκρατία του κόσμου. Ούτε η Αλβανία, ούτε η Β. Κορέα έχουν οικονομία κι όμως είναι χώρες 100 φορές πιο δημοκρατικές από την Ελλάδα. Γιατί η δημοκρατία μετριέται σε σχέση με το αν αναπτύσσει την οικονομία, τη μόρφωση, τον πολιτισμό αυτών των χωρών. Και οι Κορεάτες έδειξαν ότι εκπολιτίστηκαν πολύ. Οι Βιετναμέζοι επίσης. Πέτυχαν μια ανάπτυξη των δημοκρατικών σχέσεων, για να οικοδομήσουν το σοσιαλισμό κι όχι τον καπιταλισμό. Κι ήταν χώρες πιο καθυστερημένες από την Ελλάδα. Οι μάζες του Βιετνάμ ήταν πιο καθυστερημένες από τις ελληνικές μάζες. Στο Βιετνάμ το προλεταριάτο ήταν ανύπαρκτο, όμως στη θέση του υπήρχε το Κομμουνιστικό Κόμμα, που μετάδιδε τις εμπειρίες, τα συμπεράσματα, τη διαπαιδαγώγηση, τον προσανατολισμό της Ρωσικής Επανάστασης. Κι’ αυτό είναι το Προλεταριάτο. Δεν είναι αλήθεια αυτό πού λένε οι σύντροφοι κομμουνιστές και σοσιαλιστές, ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει προλεταριάτο. Σε αριθμό ναι, είναι μικρό, αλλά από την άποψη της συνείδησης, της δια- νοητικής ικανότητας και της κοινωνικής αντιπροσώπευσης, όλη η Ελλάδα είναι προλεταριακή, γιατί έχει την εμπειρία των σοσιαλιστικών χωρών, που τη μεταδίδει το ΚΚΕ, που πρέπει να τη μεταδίδει το ΚΚΕ. Η Αλβανία είχε λίγους εργάτες, αλλά πήρε την εξουσία και δεν την πρόσφερε στους καπιταλιστές λέγοντάς τους: «αναπτύξτε την οικονομία και μετά ερχόμαστε εμείς». Το έκαναν οι ίδιοι, παρόλο που δεν υπήρχαν εργάτες. Υπήρχε όμως το πρόγραμμα του Κ.Κ. Εκεί μέσα, σ’ αυτό το πρόγραμμα ήταν παρόντες οι εργάτες. Δεν απαιτείται η φυσική ύπαρξη της εργατικής τάξης σε μια καθυστερημένη χώρα, για ν’ αντιπροσωπεύσει τις ιδέες και το στόχο του προλεταριάτου. Απαιτείται να υπάρχει αυτός που θα το αντιπροσωπεύσει. Χρειάζεται το Κόμμα και στην Αλβανία υπήρχε το Κόμμα που αντιπροσώπευε το προλεταριάτο, όπως και στο Βιετνάμ. Στην Ελλάδα, καθώς δεν υπάρχει το Κόμμα, καθώς οι σύντροφοι της κομμουνιστικής και σοσιαλιστικής ηγεσίας φοβούνται και δεν έχουν την αποφασιστικότητα, την ιστορική κατανόηση του ρόλου του προγράμματος, της πολιτικής και της ταχτικής, πάνε πίσω -και αρκετά τυφλά- από το καπιταλιστικό σύστημα. Πάνε πίσω από το καπιταλιστικό σύστημα. Στο καπιταλιστικό σύστημα δεν αντιπαραθέτουν ένα πρόγραμμα μορφωτικής και οικονομικής ανάπτυξης. Δεν αντιπαραθέτουν την τεράστια μάζα των Ελλήνων φοιτητών, που είναι επηρεασμένοι από το παγκόσμιο προλεταριάτο. Δεν υπάρχουν εργάτες, αλλά υπάρχουν φοιτητές, που δεν έχουν την ιστορική καταγωγή του προλεταριάτου, όμως είναι επηρεασμένοι από τις ίδιες τις μορφές που δημιούργησε το προλεταριάτο. Εξαρτάται από το Κόμμα το να γίνει ικανό να τους διαπαιδαγωγήσει στην ανάγκη, στη δυνατότητα και στο αναπόφευκτο των κοινωνικών μετασχηματισμών.
Δεν είναι αλήθεια ότι και σήμερα οι επαναστάσεις είναι αναγκαίο να κάνουν την ίδια διαδρομή που έπρεπε να κάνουν παλιότερα, είτε η Ρώσικη Επανάσταση, είτε άλλες επαναστάσεις στην Ευρώπη. Δεν είναι αλήθεια επίσης ότι η ανυπαρξία συνδικάτων κάνει αδύνατη την ανάπτυξη των επαναστατικών αγώνων. Αυτό είναι ψέμα. Δεν είναι έτσι. Η μικροαστική τάξη δεν έχει ούτε την ίδια κοινωνική βάση ούτε την ίδια πολιτική και κοινωνική καταγωγή, ούτε τους ίδιους οικονομικούς και κοινωνικούς στόχους και προοπτικές μ’ αυτούς που είχε εδώ και 30 χρόνια. Τώρα υπάρχουν 20 Εργατικά Κράτη, 20 Επαναστατικά Κράτη, που διαπαιδαγωγούν τη μικροαστική τάξη, την προσελκύουν και την κάνουν να βλέπει με βάση το Κόμμα και το Πρόγραμμα. Δεν είναι αναντικατάστατη η παρουσία του συνδικάτου. Δεν είναι αλήθεια ότι η απουσία μαζικών συνδικάτων καθυστερεί το επαναστατικό προτσές. Είναι λάθος των συντρόφων του Κομμουνιστικού και του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Είναι αλήθεια ότι το κάνει πιο δύσκολο, αλλά τίποτα περισσότερο. Αν το ΚΚΕ και το ΠΑ- ΣΟΚ αναπτύξουν το πρόγραμμα των κοινωνικών μετασχηματισμών, ασκούν τότε και το ρόλο του συνδικάτου, γιατί αναπτύσσουν την ικανότητα όλου του κόσμου να βλέπει ότι η πρόοδος της Ελλάδας είναι ο κοινωνικός μετασχηματισμός και αναπληρώνουν έτσι παροδικά την απουσία των μαζικών συνδικάτων. Με τον ίδιο τρόπο, σ’ άλλες συνθήκες, το συνδικάτο αντικαθιστά το Κόμμα, προσωρινά κι όχι ιστορικά το ρόλο του, όπως έγινε στη Βολιβία. Στη Βολιβία το 1947 οι σύντροφοι τροτσκιστές έκαναν Ενιαίο Μέτωπο με την COB (Γενική Συνομοσπονδία Εργατών της Βολιβίας) και έβγαλαν 2 γερουσιαστές και 6 βουλευτές. Κι εμείς το 1951 προτείναμε: «τα συνδικάτα πρέπει να παίξουν το ρόλο του κόμματος». Κι αυτό σήμαινε ότι μαζί με το πρόγραμμα και τους στόχους του συνδικάτου έπρεπε την ίδια στιγμή ν’ αναλάβουν την ηγεσία των κοινωνικών αγώνων, για το μετασχηματισμό της κοινωνίας. Προσωρινά μπορούσαν να το κάνουν.
Από τη στιγμή που οι συνθήκες είναι ώριμες, αυτό που έχει αξία είναι αυτές οι ώριμες συνθήκες κι όχι η έλλειψη οργάνων. Αν ήταν η εποχή του Στάλιν, αυτό που θα υπερίσχυε θα ήταν αυτή η έλλειψη, γιατί δεν υπήρχαν οι παγκόσμιες κοινωνικές δυνάμεις προς σύγκριση. Σήμερα υπάρχουν. Η συμπεριφορά των φοιτητών της Ελλάδας δεν είναι η συμπεριφορά μιας κατηγορίας ή ενός τομέα της κοινωνίας που αγωνίζεται για τον εαυτό του. Η πάλη που προώθησαν ενάντια στη δικτατορία, η αντίστασή τους ενάντια στη δικτατορία, είναι μια διαρκής παρότρυνση για πάλη. Γι’ αυτό έγινε το Ενιαίο Μέτωπο φοιτητών-οικοδόμων, που ήταν μια πραγματική πολιτική δύναμη. Και τα εργατικά κόμματα, σοσιαλιστές και κομμουνιστές, δεν κατανόησαν ότι δεν μπορούσαν να περιμένουν να γίνουν πρώτα τα μεγάλα συνδικάτα, για ν’ ανυψώσουν το πρόγραμμα και τους στόχους της πάλης. Στηριγμένοι στην πάλη των φοιτητών, το πρόγραμμα που έπρεπε ν’ αναπτύξουν ήταν το πρόγραμμα των κοινωνικών μετασχηματισμών. Το πρόγραμμα της πάλης για τα δημοκρατικά δικαιώματα, μαζί με τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς. Και τα δημοκρατικά δικαιώματα θα έρχονταν με τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς. Ο καπιταλισμός δεν μπορεί να δώσει περισσότερη δημοκρατία από τη σημερινή. Αν δίνει περισσότερη δημοκρατία είναι όταν του το επιβάλλουν, όπως στην Ισπανία. Αυτό είναι που πρέπει να συζητήσουμε με τους κομμουνιστές και τους σοσιαλιστές.
Χωρίς αμφιβολία υπάρχουν αδύναμα συνδικάτα, γιατί υπάρχει μια πολύ μικρή προλεταριακή βάση. Δεν είναι γιατί οι εργάτες της Ελλάδας δεν θέλουν τα συνδικάτα, αλλά γιατί η φύση των συνδικάτων βασίζεται στο προλεταριάτο και στην Ελλάδα υπάρχουν λίγοι προλετάριοι, μικρή προλεταριακή συγκέντρωση, μικρή βιομηχανική ανάπτυξη και προ πάντων πολύ λίγο συγκεντρωμένη. Η συγκέντρωση του προλεταριάτου επιτρέπει ν’ αναπτυχθεί η συνείδηση και η δύναμη, αλλά ακόμη κι αν απουσιάζει αυτή η δύναμη, εξακολουθεί να ενεργεί. Ας πάρουμε ορισμένα παραδείγματα: την Αλγερία και τη Λιβύη. Στη Λιβύη δεν υπήρχαν εργάτες και πήραν την εξουσία και κάνουν μεγάλους μετασχηματισμούς. Στη Λιβύη και στην Αλγερία υπήρχαν λιγότεροι προλετάριοι απ’ ότι τώρα στην Ελλάδα και παρ’ όλα αυτά νίκησαν τον καπιταλισμό. Στην Ελλάδα υπάρχει μεγαλύτερος αριθμός προλετάριων, δεν υπάρχουν μεγάλα συνδικάτα γιατί δεν υπάρχουν πολλοί εργάτες, αλλά αντίθετα υπάρχει το πρόγραμμα που το έχουν οι φοιτητές και τα λίγα συνδικάτα που υπάρχουν. Αυτοί που δεν έχουν αυτό το πρόγραμμα είναι τα κομμουνιστικά και σοσιαλιστικά κόμματα. Αν οι σοσιαλιστές και οι κομμουνιστές υιοθετήσουν το πρόγραμμα των κοινωνικών μετασχηματισμών, μαζί με τις γενικές διεκδικήσεις γύρω από τους μισθούς, τις συνθήκες ζωής, τις δημοκρατικές διεκδικήσεις, θα εξασκήσουν και τον ρόλο του συνδικάτου. Έτσι θ’ αναπτυχθεί η επιρροή και η ικανότητα των λίγων συνδικάτων που υπάρχουν και θα κερδηθούν τα αγροτικά συνδικάτα, θα οργανωθούν τα αγροτικά συνδικάτα και θ’ αναπτυχθεί σ’ αυτά ο στόχος του να υποστηρίξουν την πάλη για τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς. Αυτό που δεν υπάρχει είναι το Κόμμα μ’ αυτό το πρόγραμμα.
Υπάρχει ένας περιορισμός και μια βραδύτητα στους σοσιαλιστές και τους κομμουνιστές, περιμένοντας αυτό που λαθεμένα λένε οι ίδιοι «μια μεγαλύτερη ανάπτυξη της ταξικής πάλης». Παρ’ όλο που στον ταξικό συσχετισμό των δυνάμεων, το βάρος του προλεταριάτου είναι μικρό και οι φοιτητές έχουν μικρό οικονομικό και ιστορικό βάρος (αν και έχουν σημαντικό κοινωνικό βάρος, γι’ αυτό και δεν αισθάνονται τη δύναμη να επέμβουν, μη βλέποντας προοπτική στο εαυτό τους, σαν φοιτητές), τα κομμουνιστικά και σοσιαλιστικά κόμματα θα μπορούσαν ν’ αναπτύξουν το πρόγραμμα, βασισμένοι σ’ αυτό που υπάρχει και στο ότι η δημοκρατία στην Ελλάδα δεν μπορεί να προχωρήσει περισσότερο με τον καπιταλισμό. Όλες οι κρίσεις που πέρασε με το καπιταλιστικό σύστημα η χώρα, από τη δικτατορία μέχρι σήμερα, δείχνουν την αδυναμία του καπιταλισμού που δεν ανέπτυξε τίποτα. Πέρασε μέσα από συνεχείς δικτατορίες και δεν υπάρχει καμιά οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Η ανάπτυξη που υπάρχει είναι απειροελάχιστη. Ας συγκρίνουμε την Αλβανία και την Ελλάδα, η μια είναι απέναντι στην άλλη: Μέσα στα ίδια χρόνια η Αλβανία μετασχημάτισε τις ανθρώπινες και οικονομικές σχέσεις. Δεν υπάρχει ανεργία, πείνα και γενικά δεν υπάρχει καταπίεση. Υπάρχουν οι συνθήκες για μια μεγάλη ανάπτυξη. Η χώρα βγήκε από το σκοτάδι της φεουδαρχικής καθυστέρησης και ανέπτυξε τις σοσιαλιστικές σχέσεις. Στην ίδια περίοδο τί έκανε η Ελλάδα; Η Αλβανία έδειξε ότι ανέπτυξε τη δημοκρατία μετασχηματίζοντας τις οικονομικές σχέσεις, ενώ η αστική τάξη δεν μπορούσε να το κάνει, δεν είχε ούτε τα μέσα, ούτε τις ιστορικές δυνατότητες για να το κάνει. Αν στην Ελλάδα η αστική τάξη αναπτύξει την δημοκρατία, θα την ανατρέψουν, όπως το δείχνει και η αδυναμία, η κρίση που υπάρχει στις ίδιες της τις γραμμές, η κρίση στο κόμμα του Καραμανλή .Είναι μια διαρκής κρίση που αντανακλάει την ανικανότητα του κόμματος αυτού ν’ αναπτύξει το ιστορικό προτσές.
Πρέπει ν’ αναπτύξουμε τη συζήτηση με τους συντρόφους κομμουνιστές και σοσιαλιστές και με τα συνδικάτα. Για να πετύχουμε τη δημοκρατική ανάπτυξη της Ελλάδας δεν μπορούμε να περιμένουμε την αστική τάξη. Οικονομικά είναι εξαντλημένη και αντίθετα είναι αναγκασμένη ν’ αυξήσει την πίεση πάνω στις μάζες και ν’ απαιτήσει μια μεγαλύτερη εκμετάλλευσή τους, για να μπορεί να συναγωνιστεί στην παγκόσμια αγορά. Εξαρτάται από τα μεγάλα κεφάλαια, από το ΝΑΤΟ ιδιαίτερα, όπως πριν εξαρτιόταν από τον Ωνάση. Δεν έχει δη- λαδή μια δική της ζωή, καμμιά καπιταλιστική χώρα γενικά δεν έχει δική της ζωή. Εξαρτάται από την παγκόσμια αγορά. Όμως οι μεγάλες καπιταλιστικές χώρες έχουν μια μεγαλύτερη ανάπτυξη, ενώ η Ελλάδα δεν έχει τίποτα. Για ν’ αναπτυχθεί επομένως η δημοκρατία, πρέπει ν’ αναπτυχθούν οι μορφές των κοινωνικών σχέσεων κι όχι η οικονομία. Αν ήταν δυνατόν να αναπτυχθεί η οικονομία, αυτό θα γινόταν από μόνο του, όπως στην εποχή της γαλλικής επανάστασης. Αλλά τώρα τί οικονομία μπορεί ν’ αναπτυχθεί; Πρέπει να δείξουμε ότι η ανάπτυξη της δημοκρατίας στην Ελλάδα είναι ενωμένη με την κοινωνική ανάπτυξη και η κοινωνική ανάπτυξη είναι ενωμένη με τις σχέσεις ιδιοκτησίας που υπάρχουν κάθε φορά. Κατά συνέπεια, πρέπει να μετασχηματιστούν οι κοινωνικές σχέσεις. Είναι αυτό που πρέπει να συζητήσουμε. Η δύναμη που διαθέτει το Κομμουνιστικό και το Σοσιαλιστικό κόμμα είναι δυσανάλογη σε σχέση με το βάρος του προλεταριάτου στη χώρα. Αγαπητοί σύντροφοι κομμουνιστές και σοσιαλιστές, δεν έχετε αντίληψη της ιστορίας!! Αν όλα καθορίζονταν από τον συσχετισμό των δυνάμεων μέσα στην ίδια την Ελλάδα, τότε το ΚΚΕ και το ΠΑΣΟΚ θα είχαν συντριβεί. Όταν ανυψώνονται είναι γιατί στηρίζονται στο συσχετισμό των δυνάμεων σε παγκόσμια κλίμακα. Είναι αυτός ο ίδιος παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων που θα τους επιτρέψει ν’ αναπτύξουν την οικονομία, τη δημοκρατία και την εξέλιξη προς σοσιαλιστικές μορφές. Κατά συνέπεια πρέπει ν’ ανοίξει μια συζήτηση πάνω στο πώς θα βγει η Ελλάδα από την καθυστέρηση. 0 Καραμανλής δεν χρησιμεύει. Είναι αναγκαίο να προγραμματιστεί η οικονομία, η παραγωγή, με τρόπο που την ίδια στιγμή θ’ αναπτύσσονται τα δημοκρατικά δικαιώματα. Μόνο με την ανάπτυξη μιας τέτοιας εξουσίας, που θ’ αναπτύσσει την οικονομία με βάση τις ανάγκες του λαού, μπορούν ν’ αναπτυχθούν τα δημοκρατικά δικαιώματα. Δεν είναι αλήθεια ότι ο καπιταλισμός έχει δυνάμεις για να το εμποδίσει. Υπάρχει βέβαια το ΝΑΤΟ, που έχει πολλά όπλα. Αλλά γιατί δεν εμπόδισε την Αγκόλα; Γιατί δεν εμπόδισε τη Μοζαμβίκη; Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός έχει μια «τεράστια δύναμη» λένε. Αλλά γιατί δεν εμπόδισε το Βιετνάμ, ή την Κούβα; Αντίθετα ο Φιντέλ Κάστρο πάει σε μια χώρα και λέει: «δεν πρόκειται να επέμβουμε σε άλλη χώρα». Πού πάει όμως τώρα ο Φιντέλ; Στην Αγκόλα. «Μα, είπες ότι δεν θα ξαναεπέμβεις» του λένε . «Ναι, αλλά με κάλεσαν», απαντάει αυτός.
Ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΕΥΝΟΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Η αποφασιστικότητα της Κούβας δεν προέρχεται από την ίδια την Κούβα. Αναμφίβολα η Κούβα έχει μια μεγάλη αποφασιστικότητα, αλλά είναι η Ε.Σ.Σ.Δ. και τ’ άλλα Εργατικά Κράτη αυτά που της δίνουν δύναμη. Ακόμα και η Κίνα, με τους «4 ληστές» της, που πράγματι υπάρχουν, αλλά είναι ο Χούα Κούο Φένγκ και ο Τένγκ Χσιάο Πίνγκ, που είναι αρχιληστές. Δηλαδή η δύναμη της Κούβας, της Αγκόλας, της Μοζαμβίκης και του Βιετνάμ, είναι ο παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων. Το ΝΑΤΟ βρισκόταν σ’ όλες αυτές τις χώρες και πριν απ’ αυτές τις χώρες βρισκόταν στην Κορέα. Στην Κορέα ήταν ο Μακ Άρθουρ, που σε μια στιγμή δήλωσε: «στις 25 του Δεκέμβρη θα έχουμε γυρίσει στις ΗΠΑ», εννοώντας ότι θα είχαν συντρίψει τη Β. Κορέα, οπότε και θα επέστρεφαν. Πράγματι στις 25 Δεκέμβρη επέστρεψε αλλά ...έχοντας φύγει όπως όπως. Αναγκάστηκε να το σκάσει. Οι σύντροφοι κομμουνιστές οφείλουν να μετρούν αυτή τη δύναμη. 0 ιμπεριαλισμός έχει ατομικά όπλα και θα κάνει τον πόλεμο, θα δολοφονήσει έναν τεράστιο αριθμό ανθρώπινων όντων, αλλά δεν θα νικήσει. Τον πόλεμο δεν μπορούμε να τον εμποδίσουμε. Αν μπορούσαμε να τον εμποδίσουμε, θα είχαμε εμποδίσει τον πόλεμο του Βιετνάμ. Αλλά την ίδια στιγμή αποδείχνονται τα όρια της ικανότητας του ιμπεριαλισμού, παρ’ όλο που συνεχίζει να επεμβαίνει όλο και πιο βίαια. Αν ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός είχε τη σιγουριά, ότι ο αμερικάνικος λαός θα συνόδευε και θα υποστήριζε τα εγκλήματά του, θα είχε ήδη κάνει τον παγκόσμιο πόλεμο. Όμως στις ίδιες τις ΗΠΑ, υπάρχει μεγάλη αντίσταση, τεράστια αντίσταση. Και την ίδια στιγμή που ο ιμπεριαλισμός συναντά- ει μεγαλύτερη αντίσταση στις ίδιες τις ΗΠΑ, από τη μεριά του προλεταριάτου και της μικροαστικής τάξης, μεγαλώνει η ικανότητα των σοσιαλιστικών χωρών, της Κούβας, της Αγκόλας, του Βιετνάμ, της Μοζαμβίκης, να επηρεάζουν, να μεταδίδουν εμπειρίες και να οργανώνουν . Αυτές οι χώρες, όπως είναι η Αγκόλα, η Μοζαμβίκη και το Βιετνάμ, έχουν μικρότερη οικονομική βάση από την Ελλάδα και παρ’ όλα αυτά, σε μικρό χρονικό διάστημα οργανώνουν την οικονομία περιλαμβάνοντας την κομμουνιστική αρχή «στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του». Πρόκειται για μια τεράστια κοινωνική πρόοδο. Γιατί ο ελληνικός λαός δεν θα κάνει το ίδιο; Ο έλληνας αγρότης δέχεται όλες τις επιρροές των Εργατικών Κρατών. Η επιδίωξή του για ένα κομμάτι γης δεν παίζει τον ίδιο ρόλο που έπαιζε παλιότερα. Δεν είναι αλήθεια ότι ο αγρότης του κόσμου -ανάμεσά τους κι ο έλληνας αγρότης- επιδιώκει το δικό του κομμάτι γης. Η αγροτιά όπως και η μικροαστική τάξη, έχει αναπτύξει την εξυπνάδα, μέσα από την εμπειρία της, βλέποντας το Βιετνάμ, την Αγκόλα, τη Μοζαμβίκη, την Κίνα, την Κούβα, να έχουν αναπτύξει την οικονομία και την ζωή του αγρότη, με την κρατικοποίηση της ιδιοκτησίας. Γι’ αυτό δεν υπάρχουν κινήματα που να διεκδικούν «για τον καθένα το χωράφι του», αλλά για το πώς θα χρησιμοποιηθεί η γη. Στη Βολιβία υπάρχει ένα ξεκάθαρο παράδειγμα. Παρ’ όλο που έχει μια πολύ μεγαλύτερη καθυστέρηση από την Ελλάδα, μεγαλώνει η τάση και ο αριθμός των αγροτών που θέλουν να καλλιεργήσουν συλλογικά τη γη. Ο αγρότης, μέσα από την εμπειρία των παγκόσμιων σχέσεων και κάτω από την επιρροή της προόδου των σοσιαλιστικών χωρών της Ευρώπης, της Αφρικής, της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής, βλέπει ότι ο τρόπος για να ξεπεράσει την καθυστέρησή του δεν είναι η ιδιοκτησία της γης, αλλά η ανάπτυξη της εργασίας πάνω στη γη και στη συνέχεια πάνω στην κοινωνία.
Αντίθετα, γενικά οι ηγέτες βλέπουν τον αγρότη της εποχής του Ομήρου, του Σωκράτη, τον αγρότη που ήταν υποταγμένος στο χωράφι του. Δεν είναι έτσι. Οι αγρότες της Αφρικής, της Ασίας και της Λ. Αμερικής, προβάλουν την ανάγκη της κολεκτιβοποίησης της παραγωγής, της παραγωγής μέσα από συνεταιρισμούς. Έχουν κατακτήσει την πολιτική και κοινωνική κατανόηση, ότι αυτή είναι η ανώτερη μορφή παραγωγής και ζωής. Ενώ όλοι αυτοί οι ηγέτες εξακολουθούν να βλέπουν τον αγρότη όπως ήταν πριν 100 χρόνια. Βλέπουν επίσης το προλεταριάτο της Κεντρικής Ευρώπης όπως ήταν πριν 100 χρόνια. Δεν είναι σωστό. Είναι η καθυστέρησή τους που δεν τους επιτρέπει να μετρούν, δεν τους κάνει ικανούς να μετρούν την πρόοδο της ιστορίας. Όλο αυτό πρέπει να το συζητήσουμε.
Είμαστε διατεθειμένοι να δώσουμε διαλέξεις πολύ πιο εκτεταμένες απ’ αυτή, αλλά αυτή είναι η βάση με την οποία πρέπει να συζητήσουμε μαζί τους. Σε κανένα από τα κόμματα δεν συζητιούνται στο παραμικρό οι θεωρητικές εμπειρίες που υπάρχουν. Για παράδειγμα η Αγκόλα είναι πιο καθυστερημένη από την Ελλάδα, άπειρα πιο καθυστερημένη και παρ’ όλα αυτά η Αγκόλα δεν έχει πλέον αναλφάβητους. Δεν τρώνε όπως τρώνε οι ευρωπαίοι, αλλά διανοητικά τρώνε όσο κι αυτοί. Κι αυτό που καθορίζει την πορεία της ιστορίας δεν είναι μια τομάτα ή ένα κομμάτι κρέας, αλλά η ανάπτυξη της διανοητικής ικανότητας. Η τροφή έχει σημασία, αλλά με τη διανοητική ανάπτυξη έρχεται και η τροφή. Αντίθετα, όσο κι αν φάει κανείς, δεν έρχεται η διανοητική ανάπτυξη. Οι σύντροφοι κομμουνιστές, σοσιαλιστές και συνδικαλιστές δεν συζητούν αυτά τα συμπεράσματα. Συνεχίζουν να πιστεύουν ότι πρέπει ν’ αφήσουν την αστική τάξη ν’ αναπτύξει τη χώρα. Η αστική τάξη δεν μπορεί ν’ αναπτύξει τη χώρα. Δεν έχει τις ιστορικές συνθήκες και κατά συνέπεια δεν έχει συμφέρον, δεν την ενδιαφέρει, γιατί δεν έχει προοπτική. Η καθυστέρηση δεν ξεπερνιέται προσφέροντας στον καπιταλισμό την ηγεσία για ν’ αναπτύξει την οικονομία και την κοινωνία, αλλά με τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς, που επιτρέπουν να συνδυαστεί η παραγωγή με την εκπαίδευση. Να το παράδειγμα! Η Αγκόλα είναι πιο καθυστερημένη από την Ελλάδα και δεν έχει αναλφάβητους και τα παιδιά συμμετέχουν στην οικοδόμηση της κοινωνίας. Όλο αυτό πρέπει να το συζητήσουμε με τους συντρόφους.
Πρέπει να οικοδομηθούν τα συνδικάτα, αλλά μέχρι να μπορέσει να γίνει αυτό -πράγμα που είναι πολύ αργό, γιατί δεν υπάρχει βιομηχανία-, αντικαθίστανται προσωρινά από τους φοιτητές και το Κομμουνιστικό και Σοσιαλιστικό Κόμμα. Και για να τ’ αντικαταστήσουν πρέπει να έχουν το πρόγραμμα των κοινωνικών μετασχηματισμών. Να παρουσιαστούν ότι ανταγωνίζονται το καπιταλιστικό σύστημα. Απέναντι στο πρόγραμμα της αστικής τάξης, να δείξουν ότι είναι μια απάτη, ότι δεν πρόκειται να κάνει τίποτα. Τί πρόγραμμα έχει ο καπιταλισμός στην Ελλάδα; Στη χώρα δεν υπάρχουν συγκοινωνιακά μέσα, δεν υπάρχουν υπόνομοι και έργα ύδρευσης, δεν υπάρχουν νοσοκομεία, δρόμοι, και πρέπει να γίνουν όλα αυτά. Γιατί δεν μπορεί να τα προγραμματίσει; Πρέπει να γίνουν το- πικές βιομηχανίες. Πρέπει και μπορούν να γίνουν. Έστω κι αν προσωρινά έχουν ένα μεγάλο κόστος παραγωγής, μεγαλύτερο απ’ ότι σ’ άλλες καπιταλιστικές χώρες, μπορούν να γίνουν και μάλιστα να είναι ανταγωνιστικές, γιατί θ’ ανταποκρίνονται στις ανάγκες κι όχι στο κέρδος. Μ’ αυτό τον τρόπο, και το κέρδος καταργούν και η ικανοποίηση των αναγκών αντισταθμίζει το μεγαλύτερο κόστος παραγωγής. Κατά συνέπεια αυτό πρέπει να συζητηθεί και να προγραμματιστεί. Πρέπει να κάνουν να επεμβαίνουν οι μάζες, οι γυναίκες της συνοικίας, στον προγραμματισμό της οικονομίας και σ’ όλα τα προβλήματα της κοινωνίας. Το πρόβλημα είναι να κάνουν να συμμετέχουν οι μάζες και να έχουν υπ’ όψη ότι δεν μπορούν να περιμένουν από τον καπιταλισμό καμιά πρόοδο, έξω από μια ελάχιστη πρόοδο που είναι υποχρεωμένος να κάνει για τη δική του και μόνο επιβίωση. Αλλά δεν μπορούν να περιμένουν καμιά σημαντική πρόοδο. Όλο αυτό πρέπει να το συζητήσουμε.
ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΑ Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ, ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Πρέπει να επέμβουμε για να επηρεά- σουμε τους σοσιαλιστές και τους κομμουνιστές, αλλά και για ν’ αναπτύξουμε το κόμμα. Πρέπει ν’ αναπτύξουμε και να συζητήσουμε τις παγκόσμιες όψεις του επαναστατικού προτσές σ’ όλο τον κόσμο, που είναι ένα μέρος της δύναμης της επανάστασης στην Ελλάδα. Κάθε μικρή χώρα έχει ελάχιστη οικονομική δύναμη σε σχέση με τον καπιταλισμό, αλλά παίρνοντάς τη μέσα στον παγκόσμιο συσχετισμό των δυνάμεων, έχει μια τεράστια δύναμη. Η Αλβανία είναι ασήμαντη, η Κούβα ακόμα περισσότερο, αλλά γιατί δεν τη συντρίβουν οι αμερικάνοι; Μήπως γιατί το υποσχέθηκαν στους σοβιετικούς; Όχι. Είναι γιατί δεν μπορούν, γιατί υπάρχει ο παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων, μέσα στον οποίο είναι υποχρεωμένοι να σεβαστούν την Κούβα, γιατί διαφορετικά θα επενέβαιναν οι σοβιετικοί. Κι αυτό δεν είναι ευρωκομουνισμός, αλλά είναι παγκόσμιος κομμουνισμός, που πάει από την ΕΣΣΔ ως την Κούβα, χωρίς την ανάγκη των αεροπλάνων. Γιατί οι αμερικάνοι δεν επεμβαίνουν πάλι στο Βιετνάμ; Θα μπορούσαν να επέμβουν, γιατί στρατιωτικά το Βιετνάμ δεν έχει τίποτα, αλλά αποτελεί μέρος του παγκόσμιου συσχετισμού των δυνάμεων, όπου τα Εργατικά Κράτη δεν μπορούν ν’ αφήσουν το Βιετνάμ στα χέρια του ιμπεριαλισμού. Νά ποιος είναι ο παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων. Οποιαδήποτε έξυπνη πολιτική πρέπει να υπολογίζει πάνω σ’ αυτή τη βάση.
Δεν μπορεί να γίνει μια πολιτική βασισμένη στην Ελλάδα και στο καπιταλιστικό σύστημα. Έτσι δεν μπορεί να παιχτεί το παιχνίδι, χάνεται. Αν μετρήσουμε τα Εργατικά Κράτη, τα Επαναστατικά Κρά- τη, την Ελλάδα από τη μια μεριά και τον καπιταλισμό από την άλλη, η δύναμη της Ελλάδας είναι τεράστια. Είναι ακόμα η καθυστέρηση των συντρόφων της ηγεσίας του Κομμουνιστικού και του Σοσιαλιστικού Κόμματος, η καθυστέρηση στην κατανόηση και στη συζήτηση, κάποια δειλία στο να διαπιστώσουν αυτόν τον ευνοϊκό συσχετισμό των δυνάμεων και ο φόβος ότι ο ιμπεριαλισμός μπορεί να επέμβει, ότι το ΝΑΤΟ μπορεί να κάνει ένα πραξικόπημα.
Η Πορτογαλία έχει το ίδιο βάρος με την Ελλάδα στο ΝΑΤΟ. Στην Πορτογαλία έδιωξαν τον ιμπεριαλισμό κι αυτός δεν επέστρεψε. Ξαναπήρε ορισμένες θέσεις, ξανατοποθέτησε τη σκάλα, αλλά δεν μπορεί ν’ ανέβει, γιατί παρά το πισωγύρισμα της πολιτικής ηγεσίας, της σοσιαλιστικής κυβέρνησης, αυτή δεν μπορεί να πισωγυρίσει ιστορικά. Μπορεί να παραδώσει το ένα ή το άλλο πράγμα και να κάνει παραχωρήσεις, που πάνε αρκετά πίσω, αλλά στη γενική διάρθρωση δεν μπορεί να πισωγυρίσει. Πρέπει να βάλουμε αυτό το παράδειγμα. Η ΕΣΣΔ δεν μπορεί να επιτρέψει την καθυστέρηση που σημαίνει η Ελλάδα στα χέρια του καπιταλισμού. Την πολιτική απέναντι στην Τουρκία η ΕΣΣΔ τη συ- ζητάει στην Τουρκία, αλλά το τηλέφωνο χτυπάει στην Αθήνα! Η δύναμη που δί- νει η ΕΣΣΔ στον Ετσεβίτ, έχει ταυτόχρονα σκοπό να δείξει και στον Καραμανλή: «το ίδιο μπορούμε να κάνουμε και μαζί σου». Δεν είναι μια συμφωνία για να ει- σβάλει η Τουρκία στην Ελλάδα. Δεν εί- ναι μια δεύτερη εισβολή των τούρκων στην Ελλάδα. Πριν οι τούρκοι εισέβαλαν στην Ελλάδα και παρέμειναν εκεί για 400 χρόνια. Τώρα δεν θα μείνουν ούτε για 4 ώρες. Τούρκοι κι Έλληνες αντιπρόσωποι θα συμφωνήσουν, γιατί στην Ελλάδα και στην Τουρκία αναπτύσσονται δυνάμεις για τον κοινωνικο μετασχηματισμό.
Αντίθετα, η πολιτική των αμερικάνων απέναντι στην Τουρκία έχει σκοπό να πιέσει την Ελλάδα και να προκαλέσει μια στρατιωτική εξέγερση. Αυτός είναι ο στόχος των αμερικάνων. Βλέπουν ότι η Ελλάδα υιοθετεί την ίδια στάση με την Τουρκία απέναντι στους σοβιετικούς κι αναζητούν ένα νέο στρατιωτικό πραξικόπημα, που θα τους επιτρέψει να διατηρηθούν στην Ελλάδα. Αλλά ήδη είναι αργά, δεν είναι δυνατό, δεν υπάρχουν οι συνθήκες για κάτι τέτοιο. Αυτό πρέπει να συζητήσουμε με τους σοσιαλιστές και τους κομμουνιστές. Η δύναμη των κομμουνιστών και των σοσιαλιστών, η δύναμη των ελληνικών μαζών, ο μικρός αριθμός του ελληνικού προλεταριάτου, αντισταθμίζεται από τον παγκόσμιο συσχετισμό των δυνάμεων κι από την επιστημονική, θεωρητική και πολιτική κατανόηση ότι για να βγει η Ελλάδα από την καθυστέρηση πρέπει να καταργήσει τον καπιταλισμό. Δεν σημαίνει να εμπλακεί στον τυχοδιωκτισμό του ν’ ανατρέψει τον καπιταλισμό αύριο κιόλας, αλλά να δημιουργηθεί η διανοητική κατανόηση στους φοιτητές, τους εργάτες, τους αγρότες, τους διανοούμενους, ότι για να βγει η Ελλάδα από την καθυστέρηση, πρέπει να καταργήσει τον καπιταλισμό.
Η κρίση στην κυβέρνηση Καραμανλή, η κρίση στην πολιτική ομάδα του, έχει τη βάση σ’ αυτό το συμπέρασμα. Διασπάται σε 20 κομμάτια. Γιατί; Ενώθηκαν για να εμποδίσουν την άνοδο της επιρροής των Εργατικών Κρατών, αλλά ο καπιταλισμός στην Ελλάδα δεν έχει καμιά οικονομική, κοινωνική ή και στρατιωτική προοπτική. Είναι γι’ αυτό που διασπάται το αστικό μέτωπο. Διαφορετικά θα έπρεπε ν’ ανυψώνεται. Είναι όπως στην Ισπανία, όπου μετά τον Φράνκο ήλθε μια διάσπαση σ’ όλο το μέτωπο της αστικής τάξης. Όχι γιατί οι αστοί ξέχασαν να συμφωνήσουν, αλλά γιατί δεν είχαν τη δύναμη, δεν αισθάνονταν ψυχωμένοι για να επέμβουν και δεν είχαν τη δύναμη να συντρίψουν το προλεταριάτο. Γιατί εκτός από τον παγκόσμιο συσχετισμό των δυνάμεων, αυτός ο συσχετισμός των δυνάμεων προώθησε το ισπανικό προλεταριάτο στο ν’ ανυψώσει την επέμβασή του. Δεν είναι αλήθεια ότι οι ελληνικές μάζες είναι αμόρφωτες, καθυστερημένες. Δεν είναι έτσι. Αν ήταν έτσι, τότε το αστικό μέτωπο θα σταθεροποιούταν και η δεξιά θα κέρδιζε. Απέναντι σε μια καθυστερημένη χώρα, σε μια χώρα που δεν αγωνίζεται, η δεξιά κερδίζει. Όταν η δεξιά διασπάται και κατακερματίζεται συνεχώς, είναι γιατί αισθάνεται ότι δεν μπορεί να επιβάλει τη δικτατορία, ούτε την οικονομική, ούτε τη στρατιωτική. Είναι αδύναμη και προσπαθεί απλώς να στηριχθεί. Το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι η οικονομία της, αλλά η θέση της απέναντι στον κόσμο. Ανάμεσα στ’ άλλα απέναντι στην Τουρκία, απέναντι στο ΝΑ- ΤΟ κι απέναντι στα Εργατικά Κράτη, που βρίσκονται εκεί δίπλα της. Ο αγρότης της Γιουγκοσλαβίας και της Βουλγαρίας λέει στον έλληνα αγρότη : «καλλιεργούμε καλλίτερα από σένα και με λιγότερη δουλειά». Αυτό είναι ένα συνεχές παρά- δειγμα και μια συνεχής επιρροή. Αλλά παράδειγμα κι επιρροή όχι μόνο όσο αφορά την παραγωγή, αλλά και τις κοινωνικές σχέσεις, όπου χωρίς να βγουν ακόμα από την οικονομική καθυστέρηση, οι αγρότες όλων αυτών των χωρών βγήκαν από την κοινωνική καθυστέρηση. Ο έλληνας αγρότης το βλέπει, το αισθάνεται, το ζει και διαμαρτύρεται. Αυτό σπάει τη δεξιά.
Πρέπει να προτείνουμε στους συντρόφους κομμουνιστές και σοσιαλιστές, καθώς και στα συνδικάτα, ένα πρόγραμμα για να βγει η Ελλάδα από την καθυστέρηση, ένα πρόγραμμα που θα περιλαμβάνει τις κοινωνικές, δημοκρατικές και οικονομικές διεκδικήσεις, αλλά και τα παραγωγικά πλάνα μαζί με τις κρατικοποιήσεις. Δεν φτάνει η εθνικοποίηση της τράπεζας. Αυτό είναι σημαντικό, αλλά δεν αρκεί. Πρέπει να υπάρχει ένα πρόγραμμα παραγωγής. Γιατί αν δεν υπάρχει αυτό, η εθνικοποίηση της τράπεζας γίνεται ένα είδος χρησιμοποίησης της τράπεζας από τη μεριά του καπιταλισμού, μέσω του κράτους. Δεν θα επεκταθώ πάνω στον λεγόμενο «κρατικό καπιταλισμό», αλλά απ’ όσα είπαμε γίνεται φανερό ότι ο καπιταλισμός βρίσκεται υπό το κράτος της θανάσιμης αγωνίας του! Ο «κρατικός καπιταλισμός» δεν υπάρχει, δεν υπάρχει καμμιά νέα μορφή αντιπροσώπευσης των τάξεων, της αστικής τάξης και του προλεταριάτου. Ένας καπιταλισμός του κράτους δεν είναι μια νέα τάξη, δεν υπάρχει. Είναι μορφές που υιοθετεί η οικονομία, στο πέρασμά της από τον καπιταλισμό στο Εργατικό Κράτος και στο σοσιαλισμό. Είναι βήματα, αλλά όχι ιστορικά συμπεράσματα. Είναι ταχτικά, μεταβατικά μέτρα κι όχι σταθερά συμπεράσματα ή αναπόφευκτα ή αναντικατάστατα βήματα. Μπορεί να παρθεί άμεσα η εξουσία, χωρίς να κρατικοποιηθεί πριν καμμιά τράπεζα, όπως έγινε στη Ρωσία και την Κίνα.
Όταν κρατικοποιείται μια επιχείρηση και περνάει στην ιδιοκτησία του κράτους, αυτό δεν είναι καπιταλισμός του κράτους, αλλά το κράτος που ασκεί το ρόλο της διεύθυνσης της οικονομίας κι όχι στ’ όνομα του καπιταλισμού, αλλά στ’ όνομα της κοινωνίας. Εξαρτάται από το συσχετισμό των δυνάμεων, το αν ο προσανατολισμός της κρατικοποιημένης επιχείρησης θα είναι περισσότερο ή λιγότερο ευνοϊκός για το λαό. Αλλά κατ’ αρχήν είναι ένα μέτρο αντικαπιταλιστικό. Εξαρτάται από το ποιος τη διευθύνει, από το πως θα επέμβουν τα συνδικάτα. Τα συνδικάτα πρέπει να επέμβουν και να προγραμματίσουν την παραγωγή και πρέπει να την προγραμματίσουν σύμφωνα με τις ανάγκες του λαού.
X. ΠΟΣΑΔΑΣ,
1-7-1978
Η Ελλάδα δεν μπορεί να βγει από την καθυστέρηση κάτω από το καπιταλιστικό σύστημα. Και καθυστέρηση σημαίνει μια στενή οικονομία, χωρίς ανάπτυξη, μ’ ένα κόστος παραγωγής πολύ χαμηλό κι ένα μικρό στρώμα της αστικής τάξης, που ιδιοποιείται τη χώρα και που για να ζήσει οφείλει να είναι υποταγμένη στον ιμπεριαλισμό. Δεν μπορεί να ζήσει μ’ άλλο τρόπο. Η ελληνική αστική τάξη δεν ονειρεύεται, δεν φιλοδοξεί να γίνει μια μεγάλη αστική τάξη, δεν έχει ούτε τα κεφάλαια, ούτε την οικονομική διάρθρωση, ούτε την προοπτική. Είναι αποκλεισμένη κάθε δυνατότητα ν’ αναπτυχθεί η Ελλάδα κάτω από το καπιταλιστικό σύστημα.
Πριν από την ελληνική αστική τάξη κι άλλες τάξεις προσπάθησαν να κάνουν το ίδιο. Υπάρχουν απλά παραδείγματα: στη Λ. Αμερική, στην Αφρική, στην Ασία, χρεωκόπησαν όλες οι δικτατορίες που κατέσφαξαν τις μάζες και που προσπάθησαν να επιβάλουν μια ανάπτυξη της οικονομίας που θα ευνοούσε τους μικρούς κύκλους, που είναι δεμένοι με τον ιμπεριαλισμό. Αυτοί ισχυροποιήθηκαν, όμως η υπόλοιπη χώρα οπισθοδρόμησε, όλα τα κοινωνικά προβλήματα συνεχίζουν να υπάρχουν και παράλληλα, όλες αυτές οι δικτατορίες βρίσκονται υπό αμφισβήτηση. Ούτε οικονομικά, ούτε πολιτικά, ούτε κοινωνικά προχώρησαν. Δηλαδή η οικονομία και η πολιτική δεν είναι ανεξάρτητη η μία από την άλλη.
Για ν’ αναπτυχθεί η οικονομία είναι αναγκαία μια πολιτική που θα επιτρέπει την ανάπτυξή της και για να το κάνει αυτό πρέπει να λάβει υπόψη της τον παγκόσμιο οικονομικό συναγωνισμό. Η Ελλάδα οφείλει να συναγωνιστεί με τον παγκόσμιο καπιταλισμό κι όχι μόνο όσον αφορά τις πωλήσεις στο εξωτερικό, τις εξαγωγές πλοίων, τις εγγραφές των πλοίων στα εθνικά νηολόγια αλλά και στο εσωτερικό της χώρας. Το κόστος παραγωγής οποιασδήποτε χώρας καθορίζεται από τις παγκόσμιες σχέσεις της καπιταλιστικής παραγωγής. Αυτός είναι ο νόμος του καπιταλιστικού συστήματος. Πιθανόν πολλοί αστοί της Ελλάδας να μην το γνωρίζουν, παρ’ όλο αυτά είναι αναγκασμένοι να ενεργούν κάτω από αυτόν τον αμείλιχτο καθορισμό.
0 καπιταλισμός, το μεγάλο αμερικάνικο, γαλλικό, γερμανικό, γιαπωνέζικο κεφάλαιο, είναι αυτό που καθορίζει την πορεία της οικονομίας κι είναι αυτό που δεν έχει κανένα συμφέρον ή εν- διαφέρον να προωθήσει την οικονομία των καθυστερημένων χωρών. Δεν έχει συμφέρον γιατί αυτό τον βλάπτει άμεσα, τον βλάπτει οικονομικά και κοινωνικά. Μόνο τα Εργατικά Κράτη, η ΕΣΣΔ, ακόμα κι η Κίνα -παρόλο που έχει τους 4 «ληστές» (η χήρα του Μάο, Λιν Πιάο, κτλ, που κατηγορήθηκαν από τη σημερινή αντεπαναστατική κλίκα των Τενγκ Χσιάο Πινγ και σία)- έχουν συμφέρον ν’ αναπτύξουν τις καθυστερημένες χώρες. Έχουν συμφέρον, έχουν ανάγκη ν’ αναπτύξουν τις καθυστερημένες χώρες, για ν’ αυξήσουν την οικονομική και κοινωνική σχέση τους με κοινωνικά στρώματα που ξεφεύγουν από τον έλεγχο του παγκόσμιου μονοπωλίου των πολυεθνικών. Αλλά το καπιταλιστικό σύστημα δεν έχει συμφέρον, ούτε ενδιαφέρον, ούτε και την ικανότητά ν’ αναπτύξει την Ελλάδα. Δεν αρκούν μόνο το συμφέρον και τα μέσα. Έχει πολλά μέσα, αλλά δεν έχει την ικανότητα να την αναπτύξει. Αν αναπτύξει την Ελλάδα θα πρέπει να μειώσει την ίδια του την μητρόπολη, αλλά ακόμα κι αν δεν χρειαστεί να μειωθεί η μητρόπολη, πάλι δεν έχει το συμφέρον, γιατί η παγκόσμια αγορά δεν χωράει πλέον κι άλλον ένα συνεπή ανταγωνιστή. Δεν τον δέχεται η παγκόσμια αγορά, αυτή που διευθύνεται από το καπιταλιστικό σύστημα. Δεν τον δέχεται η παραγωγή που κυριαρχείται από τους μεγάλους καπιταλιστές και που έχουν την ικανότητα να παράγουν -αυτό που θα χρειαζόταν και για ν’ αναπτυχθεί μια μικρή χώρα- με άπειρα μικρότερο κόστος παραγωγής απ’ ό,τι μπορεί η Ελλάδα. Είναι η μεγάλη βιομηχανία, η αλυσιδωτή παραγωγή και η ανάπτυξη της μετατροπής των αγροτικών πρώτων υλών σε βιομηχανική παραγωγή. Είναι αυτοί που έχουν τη δύναμη. 0 κόσμος είναι διαιρεμένος, υπάρχει μια αμείλιχτη διαίρεση: από την μια μεριά, ο καπιταλιστικός κόσμος, που αποτελείται από τους μεγάλους καπιταλιστές, τους μεσαίους και τους φτωχούς καπιταλιστές -σχετικά φτωχοί, σε σχέση με τους άλλους καπιταλιστές- και φτωχοί είναι η Ελλάδα, η Λ. Αμερική, η Ασία και η Αφρική. Κι από την άλλη μεριά είναι τα Εργατικά Κράτη. Για να συγκρίνουμε αυτούς τους δύο κόσμους, αρκεί να δούμε ότι η Ελλάδα είναι πιο παλιά χώρα, σε σχέση με την Αλβανία και το Βιετνάμ. Η Αλβανία δημιουργήθηκε πρόσφατα, μόλις πριν από 30 χρόνια και παρ’ όλα αυτά έχει μια μεγάλη πρόοδο στην εξίσωση των δικαιωμάτων. Παρ’ όλο το ότι ήταν η πιο καθυστερημένη χώρα ανάμεσα στις πιο καθυστερημένες.
Στην Αλβανία, πριν 30 χρόνια, η γυναίκα ήδη από την γέννησή της, είχε προκαθορισμένο το σύζυγο. Υπήρχαν δηλαδή τα πιο υποβαθμισμένα δημοκρατικά δικαιώματα. Μόλις η γυναίκα έφτανε στα 18 της χρόνια, έλεγε: «θα παντρευτώ» κι όταν την ρωτούσαν με ποιον, αυτή απαντούσε: «δεν ξέρω, σήμερα το βράδυ θα τον γνωρίσω». Δεν ήταν ακριβώς έτσι αλλά υπήρχε η ζωή της φυλής, η νοοτροπία της φυλής. Κι αυτή έβλαπτε την οικονομία. Η Αλβανία τα κατάργησε όλα αυτά, έχει μια μεγάλη ανάπτυξη οικονομική και εξάγει μηχανές και τεχνικούς. Το Βιετνάμ ήταν επίσης χώρα φτωχή όσο κι η Αλβανία ή ακόμη πιο φτωχή, ήταν μια κομματιασμένη χώρα, χωρίς καμιά βιομηχανική ανάπτυξη και παρ’ όλα αυτά, μέσα σε λίγα χρόνια, καταργώντας τον ιμπεριαλισμό, κατάργησε και την πιο σημαντική καθυστέρηση, τη μορφωτική καθυστέρηση, τη διαφορά ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα, επέβαλε την ισότητα των δύο φύλων, των δικαιωμάτων και την ισότητα όσον αφορά την δυνατότητα οικονομικής, μορφωτικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Το ίδιο έγινε και στην Αλβανία, όπου οι οικονομικές συν- θήκες ήταν από τις πιο καθυστερημένες της ιστορίας. Αυτό είναι ένα παράδειγμα που είναι ανάγκη να προβάλουμε.
Για ν’ αναπτυχθεί η οικονομία της Ελλάδας κάτω από το καπιταλιστικό σύστημα, έχει ανάγκη από κεφάλαια και από ικανότητα να συναγωνιστεί παγκόσμια το καπιταλιστικό σύστημα. Και η ικανότητα αυτή σημαίνει να μπορεί να παράγει για ν’ αναπτύξει την βιομηχανία τουλάχιστον με το ίδιο κόστος παραγωγής με το υπόλοιπο καπιταλιστικό σύστημα. Έστω κι αν σ’ ένα κλάδο παραγωγής είναι πιο μεγάλο το κόστος της, στο σύνολό της όμως πρέπει να παράγει ανταγωνιστικά με το καπιταλιστικό σύστημα. Διαφορετικά δεν μπορεί ν’ αντισταθεί. Κατά συνέπεια, αυτό που συμβαίνει δεν είναι ότι η αστική τάξη δεν έχει συμφέρον, αλλά ότι δεν μπορεί να έχει συμφέρον γιατί δεν έχει προοπτική. Η έλλειψη προοπτικής δεν δημιουργεί το συμφέρον αλλά το βόλεμα σ’ ένα προτσές, όπου η ελληνική αστική τάξη δεν έχει ικανότητα ανταγωνισμού, οπότε δέχεται την υποταγή της στην κυριαρχία του παγκόσμιου καπιταλισμού και για να την δεχτεί πρέπει να διατηρήσει την Ελλάδα στην καθυστέρηση. Αυτό είναι το απλό προτσές. Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ Ν’ ΑΝΑΠΤΥΞΕΙ ΤΗ ΧΩΡΑ
Η ελληνική αστική τάξη έχει συμφέρον ν’ αναπτυχθεί η ίδια, όμως δεν έχει τη δυνατότητα να το κάνει. Ένα γεγονός σημαντικό και απλό να το καταλάβει κανείς, είναι ότι ο Φράνκο κυριάρχησε για 40 χρόνια στ’ όνομα της μεγάλης αστικής τάξης, των μεγάλων Ισπανών γαιοκτημόνων, αλλά τελικά τον έδιωξαν, έφυγε ή αποφάσισε να πεθάνει, γιατί δεν είχε να κάνει τίποτα. Ο καπιταλισμός ανέβασε τον Φράνκο σαν ένα κοινωνικό κυρίαρχο κέντρο, που θα κυριαρχούσε πολιτικά και οικονομικά. Και μετά από 40 χρόνια αναγκάστηκε να «φύγει» και να διαλύσει τη φρανκική εξουσία. Δεν της έλλειπαν ούτε οι στρατιωτικές, ούτε οι πολιτικές δυνάμεις, ούτε η πολιτική απόφαση. Αυτά τα είχε. Αυτό που δεν είχε ήταν οι οικονομικοί λόγοι. Η Ισπανία οπισθοδρομούμε, οπισθοδρομούσε συνεχώς, τη στιγμή που δίπλα της, χώρες πολύ πιο καθυστερημένες από την Ισπανία, προόδευαν συνεχώς, όπως είναι η Αλβανία, η Ρουμανία, η Γιουγκοσλαβία, η Ουγγαρία. Χώρες που ήταν άπειρα πιο καθυστερημένες, ξεπερνούσαν οικονομικά και κοινωνικά την Ισπανία. Γι’ αυτό έπεσε ο Φράνκο. Αυτή είναι η μια όψη. Η άλλη θεμελιώδης όψη είναι ότι η εργατική τάξη, οι ισπανικές μάζες δεν ανέχτηκαν τον φρανκισμό και ότι στον παγκόσμιο συσχετισμό των δυνάμεων, η ισπανική εργατική τάξη είχε την υποστήριξη της παγκόσμιας ταξικής πάλης, των Εργατικών Κρατών, της ΕΣΣΔ, της Κίνας, της Πολωνίας, της Γιουγκοσλαβίας, που αφαιρούσαν δυνάμεις από τον καπιταλισμό. Εμπόδιζαν τον καπιταλισμό να κάνει κι αλλού ότι έκανε στην Ισπανία.
Το 1936 ο καπιταλισμός συνασπίστηκε διεθνώς, βοηθούμενος έμμεσα από τη σοβιετική γραφειοκρατία κι έτρεξε να συγκρατήσει και να εμποδίσει την ανάπτυξη της ισπανικής επανάστασης. Κατάφερε να το πετύχει, όχι γιατί είχε δικές του δυνάμεις. Ούτε ο ισπανικός καπιταλισμός, ούτε επίσης ο ναζισμός τις είχε, αλλά στηριζόταν ο’ ένα παγκόσμιο συσχετισμό των δυνάμεων, όπου στο ζωτικό του κέντρο, στην ΕΣΣΔ, ο Στάλιν, ήταν ενάντια στην ισπανική επανάσταση. Στ’ όνομα των συμφερόντων της σοβιετικής γραφειοκρατίας, ήταν αντίθετος σ’ αυτή κι έτσι επέτρεψε στο γερμανικό και ιταλικό ιμπεριαλισμό και σ’ όλο τον παγκόσμιο καπιταλισμό, ανάμεσα στ’ άλλα στον αγγλικό και το γαλλικό, στο «δημοκρατικό γαλλικό καπιταλισμό» , να επέμβει. Ο «δημοκρατικός γαλλικός καπιταλισμός» είναι πολύ πλουραλιστικός. Είχε τον Ιούλιο Βερν, αλλά είχε και τους διάφορους «εστάνιο» (Ζισκάρ ντ’ Εσταίν, σημ. σύντ.),δηλαδή διάφορους τύπους ακίνητους. Ενώ ο Ιούλιος Βερν τριγύρισε όλο τον κόσμο και θυμόμαστε τη Γαλλία απ’ αυτόν, ο «εστάνιο» μας θυμίζει κάποιο ακίνητο ορυκτό (εστάνιο στα ισπανικά σημαίνει τενεκές, σημ. σύντ.)
Όλες οι προσπάθειες του καπιταλισμού να προοδεύσει και να εμποδίσει την επανάσταση και την ανάπτυξη του σοσιαλισμού, χρεωκόπησαν. Αντίθετα αναπτύχθηκαν τα Εργατικά Κράτη. Όχι μόνο γιατί στηρίχτηκαν στη δύναμη του επαναστατικού προτσές που προκάλεσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, αλλά και γιατί οικονομικά ο καπιταλισμός δεν μπορούσε ν’ ανταποκριθεί στις ανάγκες, ενώ η εργατική τάξη έδειξε ότι μπορούσε και ανταποκρίθηκε. Αν η εργατική τάξη δεν είχε αναπτυχθεί, αν τα Κομμουνιστικά Κόμματα, στηριγμένα στην εργατική τάξη, δεν είχαν αναγεννηθεί, έστω μερικά και δεν είχαν επιτρέψει την επιρροή του προλεταριάτου, δεν θα είχαν αναπτυχθεί η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Τσεχοσλοβακία, η Γιουγκοσλαβία και θα υπήρχε οπισθοδρόμηση . Από τη στιγμή που αναπτύσσονται αυτές οι χώρες, αυξάνεται η δύναμη, η επιρροή, το κύρος της σοσιαλιστικής λύσης .Όχι του σοσιαλισμού αφηρημένα, όχι μόνο της σοσιαλιστικής προοπτικής, αλλά του συγκεκριμένου συμπεράσματος, πάνω στο πώς λύνονται τα προβλήματα καθυστέρησης οποιασδήποτε χώρας. Η Ρουμανία ήταν μια από τις πιο καθυστερημένες χώρες του κόσμου, όπως και η Βουλγαρία. Και τώρα η Βουλγαρία και η Ρουμανία είναι μέσα στις πιο αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης. Δεν έχουν ούτε την οικονομική παραγωγή, ούτε την τροφοδοτική ικανότητα της Γερμανίας και της Γαλλίας, αλλά έχουν τη μορφωτική ικανότητα, την πολιτική απόφαση κι ένα υγειονομικό επίπεδο ανώτερο απ’ αυτό της Γερμανίας και της Γαλλίας. Οι μάζες του κόσμου το βλέπουν αυτό και είναι αυτό που αφαιρεί δυνάμεις από τον καπιταλισμό.0 καπιταλισμός δεν μπορεί να υπολογίζει σ’ έναν οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό συνασπισμό, για ν’ αντιταχθεί στη πρόοδο του επαναστατικού προτσές. Αυτός είναι ο συσχετισμός των δυνάμεων, που βαραίνει και πάνω στην Ελλάδα.
ΠΟΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΥΛΟΠΟΙΗΘΕΙ ΑΝΤΙΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΑ
0 ελληνικός καπιταλισμός προσπάθησε ν’ αναπτυχθεί, προσπαθεί ν’ αναπτυχθεί, αλλά δεν έχει προοπτική. Είναι στενά, ελάχιστα τα περιθώρια και οι πιθανότητες της οικονομικής του ανάπτυξης. Ακόμα κι αν κρατικοποιηθεί η τράπεζα. Πολύ καλά, να κρατικοποιηθεί η τράπεζα, αλλά τί θα κάνουν με την κρατικοποιημένη τράπεζα, τί θα παράγουν, ποιο οικονομικό πρόγραμμα θα εφαρμόσουν; Αν είναι για να συναγωνιστούν τον καπιταλιστικό κόσμο, δεν υπάρχει καμιά προοπτική. Αντίθετα, αν είναι για να οικοδομηθεί μια ευημερούσα κοινωνία, υπάρχει προοπτική ,γιατί τότε ο προγραμματισμός δε θα είναι το κέρδος, αλλά οι ανάγκες του λαού. Οπωσδήποτε είναι ανάγκη να παρθεί υπ’ όψη ο συναγωνισμός με το καπιταλιστικό σύστημα, αλλά αυτό το έκανε και η Αλβανία, που βρισκόταν σε κατώτερο επίπεδο από την Ελλάδα. Και οι μάζες του κόσμου, ο’ όλες τις χώρες, που είναι θεατές αυτού του προτσές, δεν αντιτίθενται στην Αλβανία, αλλά είναι ενάντια στην καπιταλιστική εξουσία. Τα Εργατικά Κράτη, αρχίζοντας από την ΕΣΣΔ, έχουν την οικονομική, κοινωνική και στρατιωτική δύναμη, για να εμποδίσουν τον καπιταλισμό να κάνει ότι έκανε με την Ισπανία. Ο καπιταλισμός θα μπορούσε να έχει συνεχίσει την επέμβαση στο Βιετνάμ. Γιατί δεν το έκανε; Γιατί δεν το έκανε επίσης στην Αγκόλα, την Κούβα, ή τη Μοζαμβίκη; Στην Αγκόλα υπάρχουν οι μαύροι, που βάζουν σαν «κάτασπρο» στόχο της ιστορίας το σοσιαλισμό. Ο καπιταλισμός επενέβη στην Ισπανία. Γιατί δεν κάνει τώρα το ίδιο και στο Βιετνάμ ή την Κούβα; Γιατί δεν έχει ευνοϊκό τον παγκόσμιο συσχετισμό των δυνάμεων. Ο άμεσος συσχετισμός ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κούβα, μοιάζει σαν τη γάτα με το ποντίκι, αλλά μαζί με την Κούβα είναι και η ΕΣΣΔ και οι άλλες Σοσιαλιστικές Χώρες της Ευρώπης. Αυτός είναι ο παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων, ένας συσχετισμός επακριβής, όχι αμφίβολος, αλλά με συγκεκριμένα, επακριβή συμπεράσματα. Και για την Ελλάδα ισχύει το ίδιο.
Για να προγραμματιστεί το πού πάει η Ελλάδα, πρέπει να δούμε πού πάει ο κόσμος κι όχι πού πάει η Ελλάδα από μόνη της. Το να δούμε πού πάει η Ελλάδα από μόνη της είναι πολύ απλό: από το κακό στο χειρότερο, από καπιταλιστική άποψη. Δεν έχει προοπτική, δεν έχει καμιά προοπτική. Από την άποψη της προόδου έχει τεράστιες προοπτικές. Το πρόβλημα είναι να βασιστεί κανείς στην ανάλυση του παγκόσμιου συσχετισμού των δυνάμεων και να προγραμματίσει μ’ αυτό τον τρόπο την επέμβαση στην Ελλάδα. Μ’ αυτό τον τρόπο ν’ αναπτύξει την κατανόηση, την ικανότητά του και να υιοθετήσει το πρόγραμμα για την ανάπτυξη της Ελλάδας. Δεν μπορεί κανείς να μιλάει για την Ελλάδα αφηρημένα. Δεν είναι αλήθεια ότι οι σύντροφοι του Κομμουνιστικού Κόμματος, του Σοσιαλιστικού Κόμματος και των ομάδων έχουν συνθηκολογήσει, ή έχουν άγνοια. Είναι ότι δεν έχουν μια θεωρητική και πολιτική κατανόηση. Σκέφτονται σαν εθνική οντότητα.
Η μόρφωση, η επιστήμη και η τέχνη, δείχνουν ότι, όντας τα κέντρα της ανθρώπινης γνώσης, έχουν κάποια προέλευση, αλλά όχι ένα καλούπι. Αντίθετα, διαδίδονται σ’ όλο τον κόσμο. Και η Αλβανία, το Βιετνάμ, που ήταν από τις πιο καθυστερημένες χώρες του κόσμου, υιοθετούν τα πιο προχωρημένα και ανυψωμένα στοιχεία της μόρφωσης, της τεχνολογίας, της οικονομίας. Και τα πιο προχωρημένα αυτά στοιχεία δεν είναι οι μηχανές. Για μια παραγωγή αποτελεσματική, μέσα στο συναγωνισμό των τιμών, είναι αλήθεια ότι οι μηχανές είναι απαραίτητες, για μια παραγωγή που έχει σα στόχο το κέρδος, ο αυτοματισμός είναι απαραίτητος. Αλλά για την παραγωγή που έχει σα στόχο ν’ ανυψώσει το λαό, με βάση αυτό που είναι αναγκαίο, αυτό που πρέπει να γίνει, είναι να καταργηθεί η παραγωγή που έχει σα στόχο το κέρδος. Αυτό είναι μια αρχή.
Καταργώντας την παραγωγή με βάση το κέρδος, γίνεται δυνατός ο προγραμματισμός της. Και προγραμματίζοντας την παραγωγή, καταργείται ο βασικός παράγοντας της αταξίας της παραγωγής του καπιταλιστικού συστήματος: ο ανταγωνισμός. Καπιταλισμός σημαίνει ανταγωνισμός. Δεν παράγει σύμφωνα με την εξυπνάδα, αλλά σύμφωνα με το συμφέρον. Και το συμφέρον μετριέται, διαβαθμίζεται, καθορίζεται από τον ανταγωνισμό και το κέρδος που μπορεί αυτός να δώσει, από την κατάσταση της αγοράς. Υπάρχουν διάφορα καθοριστικά σημεία στην καπιταλιστική παραγωγή, που είναι η αγορά. Η αγορά είναι αυτή που προσελκύει το κεφάλαιο, τον κύκλο του κεφαλαίου, την ανάπτυξή του. Και το συμφέρον του κεφαλαίου είναι το κέρδος κι όχι η παραγωγή που έχει σκοπό να ικανοποιήσει τις ανάγκες. Το συμφέρον του κεφαλαίου δεν είναι ν’ αναπτύξει την οικονομία σύμφωνα με τις ανάγκες. Αυτό είναι το πρόβλημα στην Ελλάδα.
Δεν υπάρχει ούτε ένας καπιταλιστικός τομέας στην Ελλάδα που να έχει συμφέρον ν’ αναπτύξει τη χώρα. Κάτι τέτοιο δεν τον προσελκύει, δεν του παρακινεί το ενδιαφέρον, γιατί δεν έχει κανένα πεδίο ανάπτυξης και ο ανταγωνισμός είναι τεράστιος. 0 ιμπεριαλισμός έχει αναπτύξει έτσι τον κόσμο, ώστε να μπορεί να τον ελέγχει και να εμποδίζει την ανάπτυξη τομέων που πάνε να ανεξαρτητοποιηθούν από τη κυριαρχία των μεγάλων κεφαλαίων. Το ΝΑΤΟ, η στρατιωτική διάρθρωση του ιμπεριαλισμού, δεν πάει μόνο ενάντια στην ΕΣΣΔ. Είναι επίσης ενάντια στην Ελλάδα, την Ισπανία, τη Γαλλία. Χρησιμοποιείται στρατιωτικά, σαν μέρος του παγκόσμιου ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού. Κάνει να εξαρτάται ο καπιταλιστικός κόσμος από τους μεγάλους τομείς του καπιταλισμού που αποφασίζουν: τον αμερικάνικο και τον αγγλικό ιμπεριαλισμό, που είναι αυτοί που αποφασίζουν. Οι άλλοι είναι κατώτεροι, δεν αποφασίζουν κι από τη στιγμή που δεν αποφασίζουν, οφείλουν να εξαρτώνται, ιδιαίτερα στρατιωτικά, από τις ΗΠΑ. Αλλά την ίδια στιγμή που ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός αναπτύσσει τις στρατιωτικές δυνάμεις, οφείλει ν’ αναπτύξει τον ανταγωνισμό με τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιαπωνία, την Αγγλία κι έτσι, σ’ αυτόν τον οικονομικό ανταγωνισμό, κάνει να βαρύνει και η στρατιωτική εξουσία. Αυτό δεν αναπτύσσεται με διαρκή μορφή, γιατί συναντάει αντιστάσεις από τις υπόλοιπες χώρες, αλλά κάνει να βαραίνουν τα στρατιωτικά συμπεράσματα κι επιβάλει τη στρατιωτική εξάρτηση του υπόλοιπου καπιταλιστικού κόσμου από τις ΗΠΑ.
Η βόμβα νετρονίου που προετοιμάζουν οι αμερικάνοι δεν είναι μόνο ενάντια στην ΕΣΣΔ, αλλά κι ενάντια στον αμερικάνικο λαό, ενάντια στο γαλλικό λαό, αλλά επίσης ενάντια στο γαλλικό καπιταλισμό. Τον κάνει να εξαρτάται απ’ αυτή. Δηλαδή είναι κάτι που ο ιμπεριαλισμός το χρησιμοποιεί για τον ανταγωνισμό του με τον ιστορικό ταξικό του εχθρό, που είναι τα Εργατικά Κράτη και το προλεταριάτο, αλλά και για τον άμεσο ανταγωνισμό του με τις υπόλοιπες καπιταλιστικές χώρες. Βασικά και ιστορικά κατευθύνεται ενάντια στις μάζες του κόσμου, για να τις συντρίψει και να τις τρομοκρατήσει, για να σφαγιάσει το εργατικό κι επαναστατικό κίνημα της κάθε χώρας και των σοσιαλιστικών χωρών. Η Ελλάδα ζει εξαρτημένη απ’ αυτό. Δεν έχει καμιά δυνατότητα να δράσει ανεξάρτητα, πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά. Πρέπει να ζητήσουμε από τους συντρόφους κομμουνιστές και σοσιαλιστές να συζητήσουν: Ποιο είναι το ανεξάρτητο πρόγραμμα για την Ελλάδα; Για ν’ αναπτυχθεί η οικονομία της Ελλάδας απαιτούνται δύο ειδών δυνάμεις, δυνάμεις που εξαρτώνται από δύο παράγοντες, που είναι ο οικονομικός και ο κοινωνικός. Οικονομικά δεν έχει καμιά δυνατότητα να γίνει δυνατή η Ελλάδα. Διαρκώς αυξάνονται οι ανάγκες της χώρας, αλλά όχι η οικονομική της ανάπτυξη, τα οικονομικά της μέσα. Αντίθετα κοινωνικά αυξάνεται η κοινωνική ικανότητα του ελληνικού λαού. Η αστική τάξη δεν αναπτύσσεται, τα κεφάλαια δεν αναπτύσσονται, αλλά ο ελληνικός λαός αναπτύσσεται. Να λοιπόν, ο προγραμματισμός πρέπει να γίνει σύμφωνα μ’ αυτή την ανάπτυξη κι όχι με τ’ όνειρο ν’ αναπτυχθεί η Ελλάδα, αφηρημένα. Ποιος θ’ αναπτύξει την Ελλάδα; 0 καπιταλισμός δεν έχει ούτε την ικανότητα, ούτε τη δύναμη, ούτε τα μέσα. Είναι τα εργατικά κόμματα, με το πρόγραμμα της κρατικοποίησης, του προγραμματισμού της οικονομίας, του εργατικού ελέγχου, αυτά που μπορούν ν’ αναπτύξουν την Ελλάδα. Δεν λέμε ότι αυτό θα γίνει αύριο, αλλά πρέπει να δοθεί μια προοπτική, που ν’ ανυψώνει την αντίληψη, να δημιουργεί τα στελέχη και ν’ αναπτύσσει την κατανόηση, ότι η Ελλάδα μπορεί ν’ αναπτυχθεί.
Γιατί να μην αναπτυχθεί η Ελλάδα; Η Ουγγαρία και η Αλβανία βρίσκονταν στο πιο χαμηλό σκαλοπάτι της προόδου. Η Ελλάδα βρίσκεται στο πέμπτο. Η Αλβανία βρισκόταν στο τελευταίο. Πως λοιπόν να μην μπορεί ν’ αναπτυχθεί η Ελλάδα; Το πρόβλημα είναι πώς θα προγραμματιστεί η οικονομία και ποιος τη διευθύνει. Κι επαναλαμβάνουμε αυτό: Ο Φράνκο τοποθετήθηκε από τον παγκόσμιο καπιταλισμό για να είναι το κέντρο της αντιμετώπισης της επανάστασης στην Ευρώπη και για ν’ αναπτύξει την Ισπανία έξω από τη σοσιαλιστική προ- οπτική. Και το αποτέλεσμα είναι γνωστό. Αν το προτσές δεν πήγε πιο μακριά, περισσότερο ευνοϊκά για τον κοινωνικό μετασχηματισμό, είναι γιατί έλειπε η ηγεσία. Δεν υπήρχε ηγεσία που να προ- γραμματίζει.Η ηγεσία βρίσκεται στην ουρά του προτσές και συνεχίζει την πολιτική της προσαρμογής στο καπιταλιστικό καθεστώς. Γι’ αυτό η Ισπανία δεν πήγε πιο μακριά. Αλλά ένα ειδικό γεγονός είναι αυτό: μετά από 40 χρόνια δικτατορίας στην Ισπανία και μετά από μια πλήρη καταπίεση, ξεπετάγονται μ’ όλη τους τη δύναμη, τη μεγαλύτερη της Ισπανίας, τα εργατικά κόμματα και συνδικάτα. Δηλαδή στην Ισπανία δεν υπήρχε ο ευνοϊκός συσχετισμός των δυνάμεων, αλλά στον υπόλοιπο κόσμο υπήρχε κι εμπόδισε τον καπιταλισμό να συντρίψει τις μάζες της Ισπανίας. Αυτός είναι ο παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων.
Ποια οικονομία πρέπει ν’ αναπτυχθεί στην Ελλάδα; Πρέπει να γίνουν βιομη- χανίες, αλλά ποιες βιομηχανίας; Πρέπει μήπως να γίνουν αυτοκίνητα; Προκύπτει όμως ότι κοστίζει πιο φτηνά το να τα φέρουν από την Ιταλία, τη Γερμανία, την ΕΣΣΔ, από το να τα φτιάξουν στην Ελλάδα. Και για να γίνει μια ανταγωνιστική παραγωγή, πρέπει να γίνει σε βάρος του καταναλωτικού και βιοτικού επιπέδου των ελληνικών μαζών. Είναι αναγκαία η αγροτική παραγωγή στην Ελλάδα, είναι ένα πεδίο ανεκμετάλλευτο. Η αγροτική παραγωγή είναι ακόμα χειρωνακτική, δεν υπάρχει η μεγάλη συγκεντροποιημένη βιομηχανική παραγωγή, δεν υπάρχει η μετατροπή του πρωτογενούς αγροτικού προϊόντος σε τυποποιημένα τρόφιμα. Είναι αναγκαίες οι μηχανές, όμως ο αμερικάνικος, ο αγγλικός και ο γαλλικός ιμπεριαλισμός τις δίνουν, ναι μεν φτηνά, αλλά που συνοδεύονται μ’ έναν όρο: να πάρει η Ελλάδα δευτερεύουσες μηχανές κι όχι μηχανές που θα επιτρέψουν στην Ελλάδα ν’ αναπτυχθεί. Αυτός ο όρος δεν είναι γραμμένος σε κανένα συμβόλαιο, όμως επιβάλλεται από το συσχετισμό των δυνάμεων. Κι αν ορισμένες απ’ αυτές τις μηχανές πραγματικά βοηθάνε για την ανάπτυξη της Ελλάδας, αυτό είναι αποτέλεσμα των σχέσεων ανταγωνισμού ανάμεσά τους κι επιπλέον έχουν μικρή αξία. Για παράδειγμα η πώληση από την καπιταλιστική Γερμανία στη Βραζιλία μηχανολογικού εξοπλισμού, για την παραγωγή ατομικής ενέργειας, γίνεται σε ανταγωνισμό με τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, όμως είναι επίσης ένα μέσο για τη στρατιωτική προετοιμασία ενάντια στην άνοδο της επαναστατικής πάλης στη Λ. Αμερική. Αλλά ακόμη κι έτσι, η πώληση εγκαταστάσεων ατομικής ενέργειας από την καπιταλιστική Γερμανία στην Βραζιλία, γίνεται σε άμεσο ανταγωνισμό με τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό.
Παρόλο που μπορεί αυτή η εγκατάσταση να είναι σε θέση να παράγει όπλα με μικρό κόστος, όπως στο Ζαΐρ, αυτό συμφέρει τον ιμπεριαλισμό που πουλά- ει αυτές τις εγκαταστάσεις. Γιατί έτσι είναι αυτός κι όχι κάποιος άλλος, που θα ελέγχει τις εγκαταστάσεις και που θα κυριαρχεί πάνω στην βραζιλιάνικη αστική τάξη. Αν τις πουλήσουν οι γερμανοί, τότε η βραζιλιάνικη αστική τάξη θα έχει κάποια ανεξαρτησία από τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό. Αυτή είναι η συζήτηση που υπάρχει.
Το βασικό καθήκον στην Ελλάδα είναι να βγει από την καθυστέρηση, μέσα σ’ αυτόν τον ευνοϊκό συσχετισμό των δυνάμεων. Γι’ αυτό είναι αναγκαία μια δημόσια, πανεθνική συζήτηση πάνω στο πώς θα βγει η Ελλάδα από την καθυστέρηση. Έτσι να προβληθεί το πρόγραμμα για την οικονομική ανάπτυξη και για να γίνει αντιληπτό ότι για να βγει η Ελλάδα από την καθυστέρηση, δεν μπορεί να γίνει με βάση το καπιταλιστικό σύστημα, αλλά με βάση τις μορφές, το πρόγραμμα, την οικονομική ανάπτυξη, που ξεφεύγει από το καπιταλιστικό σύστημα. Αυτό δεν σημαίνει να περιμένουμε την κρατικοποίηση για ν’ αναπτυχθεί η οικονομία, αλλά ν’ αναπτύξουμε στο μάξιμουμ την ανάλυση που να δείχνει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί ν’ αναπτυχθεί με τον καπιταλισμό. Οπωσδήποτε μπορεί ν’ αναπτυχθεί το εργοστάσιο των παπουτσιών και η υφαντουργία, η πρωτογενής μεταποιητική βιομηχανία, που έχει μικρή σημασία και που μπορεί να ενδιαφέρει τον ελληνικό καπιταλισμό κι όχι το μεγάλο κεφάλαιο γιατί αποδίδει πολύ λίγο. Αυτό μπορεί να το κάνει, όμως είναι μια πρόοδος πολύ αργή. Μαζί μ’ αυτή την αργή ανάπτυξη υπάρχει μια τεράστια μορφωτική ανάπτυξη. Αναλογικά η Ελλάδα έχει μια μεγάλη κοιλιά κι ένα κοντό λαιμό. Η μεγάλη κοιλιά είναι ο τεράστιος αριθμός φοιτητών. Και γιατί σπουδάζουν; Πού θα καταλήξουν όλοι αυτοί οι φοιτητές; Είναι ο εμπειρισμός της οικονομικής και εκπαιδευτικής ανάπτυξης του καπιταλισμού και ταυτόχρονα είναι μια προσπάθειά του να προσελκύσει και να επηρεάσει τη μάζα των φοιτητών. Αυτός είναι ο στόχος του.
Αυτό είναι μια συνέπεια όχι μόνο της Ελλάδας. Στην Ιταλία υπάρχουν 700 χιλιάδες φοιτητές που τέλειωσαν τις σπουδές τους και πάνε στα εργοστάσια για να ζητήσουν δουλειά εργάτη. Πρόκειται για εκατοντάδες χιλιάδες. Περισσότεροι από τους μισούς άνεργους είναι νέοι κι απ’ αυτούς οι περισσότεροι είναι πτυχιούχοι. Αυτό συμβαίνει σ’ όλο τον καπιταλιστικό κόσμο. Στην Ελλάδα το ίδιο. Υπάρχει ένα πανεπιστημιακό πρόγραμμα, που δεν παίρνει υπόψη του την ανάπτυξη της Ελλάδας. Πού θα καταλήξουν οι φοιτητές; Γιατί υπάρχει αυτό το πρόγραμμα ή εκείνο; Πώς εφαρμόζεται; Δημιουργούν, προσπαθούν να δημιουργήσουν μια βάση αντιπολίτευσης στο προλεταριάτο, στους αγρότες, να έχουν μια μικροαστική βάση, που να την κάνουν να ενδιαφέρεται να ψάχνει για μια θέση στο καπιταλιστικό κράτος, για να έχει δουλειά, δημιουργώντας έτσι μια επαγγελματική διάκριση από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Η άλλη πλευρά είναι ο εμπειρισμός του καπιταλιστικού συστήματος, που φτιάχνει πτυχιούχους και μετά δεν έχει τι να τους κάνει. Δηλαδή αυτό δεν είναι αποτέλεσμα μονάχα του υπολογισμού του, που έχει σαν στόχο να τους τραβήξει πολιτικά αλλά και του εμπειρισμού του καπιταλιστικού συστήματος.
Η ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΚΑΙ Η ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΜΑΖΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Με τα εργατικά χέρια που έχει η Ελλάδα για την αγροτική παραγωγή, μπορεί να παράγει 6 φορές περισσότερο απ’ ό,τι σήμερα. Χρειάζεται όμως προγραμματισμός και μηχανικά μέσα. Έτσι θα παρήγαγε περισσότερα, με καλύτερη ποιότητα και με λιγότερη δουλειά από την μεριά του αγρότη. Δεν είναι κάτι που χρειάζεται να επιβεβαιωθεί, έχει ήδη επιβεβαιωθεί: Στην Ουγγαρία, στη Ρουμανία, στην Πολωνία, στην Κούβα, στην Κίνα!!Ι Είναι ο προγραμματισμός της παραγωγής με μηχανικά μέσα. Ο καπιταλισμός δεν τον κάνει, το Εργατικό Κράτος ναι. Η Βόρεια Κορέα ήταν πιο καθυστερημένη από την Ελλάδα, η Αλβανία επίσης κι όλες αυτές οι χώρες έχουν τώρα ενσωματώσει μηχανικά μέσα σε αριθμούς μεγαλύτερους από την Ελλάδα. Μικρότερους από τον καπιταλισμό, αλλά μεγαλύτερους από καπιταλιστικές χώρες όπως η Ελλάδα. Και πρέπει να πάρουμε υπόψη μας από πού έρχονται η Β. Κορέα και η Αλβανία. Έρχονται από το σκοτάδι του καπιταλισμού. Κι ο σοσιαλισμός, μόλις ανοίγει τις πόρτες του, αμέσως τις αναπτύσσει. Γιατί να μην συζητήσουμε έτσι; Δεν είναι αλήθεια ότι οι ελληνικές μάζες φοβούνται ή είναι ενάντια. Δεν είναι έτσι. Αγαπητοί σύντροφοι κομμουνιστές, δεν είναι αλήθεια ότι οι ελληνικές μάζες, ότι η ελληνική εργατική τάξη είναι καθυστερημένη. Οι Κορεάτες ήταν πιο καθυστερημένοι από τους Έλληνες, οι Αλβανοί επίσης. Αλλά όταν άκουσαν: «έρχεται ο Λένιν», όλοι ακολούθησαν τον δικό του δρόμο.
Σίγουρα οι Έλληνες όπως και οι Κορεάτες ή οι Αλβανοί, δεν ήξεραν την ιστορία του Λένιν, αλλά ήδη έχουν την εμπειρία, ότι για να προοδεύσουν οικονομικά, κοινωνικά και μορφωτικά, πρέπει ν’ αλλάξουν τις οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις. Αυτό το ξέρει ακόμα και ο πιο καθυστερημένος αγρότης. Δεν υπάρχουν πλέον αγρότες που να ζουν κλεισμένοι στη γη τους. Η Βολιβία είναι πιο καθυστερημένη από την Ελλάδα, οι Ίνκας δεν είχαν την επιστημονική πρόοδο που είχαν οι Έλληνες, αλλά ο σύγχρονος βολιβιανός είναι ίδιος με τον σύγχρονο έλληνα, συνεχίζει να ζει στις ίδιες κτηνώδεις συνθήκες σαν αυτές που υπήρχαν εδώ και 4 χιλιάδες χρόνια. Στη σημερινή Βολιβία η γυναίκα συνεχίζει να σέρνει το αλέτρι, στη θέση του βοδιού, του ζώου. Το σέρνει και έχει μαζί της και το παιδί της στην πλάτη. Το κάνουν αυτό γιατί δεν έχουν άλλα μέσα. Πρόκειται για μια τεράστια καθυστέρηση, που χρησιμεύει σαν βάση της δύναμης του καπιταλισμού. Αλλά οι βολιβιανοί αγρότες έχουν δείξει άπειρες φορές την ταύτισή τους, το συγχρονισμό τους με τους αγώνες του προλεταριάτου των ορυχείων και σ’ όλους τους μεγάλους αγώνες του, έχουν συμβάλει καθοριστικά, δίνοντας οικονομική βοήθεια, τρόφιμα, ζώα, αυγά, γάλα, τυρί. Αυτό σημαίνει ότι έχουν ένα επίπεδο κατανόησης πολύ ανυψωμένο. Δεν ξέρουν ισπανικά, τα ισπανικά των αφεντικών, αλλά ξέρουν πολύ καλά τα ισπανικά των μεταλλωρύχων. Όταν το αφεντικό θέλει να επιβληθεί, τότε δεν ξέρουν λέξη ισπανικά, αλλά όταν οι μεταλλωρύχοι πουν «Γενική Απεργία», αυτό το καταλαβαίνουν πολύ καλά.
Δεν είναι αλήθεια ότι οι μάζες είναι αμόρφωτες. Είναι η ανικανότητα της πολιτικής ηγεσίας, αυτή που δεν κατορθώνει ν’ ανυψώσει τη θέληση των μαζών να κατανοήσουν. Υπάρχει ένας παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων, όπου δεν υπάρχει πλέον καμιά χώρα καθυστερημένη. Οικονομικά ναι, υπάρχουν. Υπάρχουν χώρες στην Αφρική όπου οι άνθρωποι δεν τρώνε. Είναι με βάση αυτό το τρόπο που πρέπει να χαρακτηρίζεται η καθυστέρηση. Υπάρχει κοινωνική καθυστέρηση επίσης, γιατί υπάρχει ακόμα η μορφή της ζωής με βάση το καθεστώς των φυλών, αλλά δεν είναι αυτό που καθορίζει την πορεία των χωρών. Αυτό που την καθορίζει είναι η επιρροή που έχει πάνω τους η ανάπτυξη, ακόμα και των πιο καθυστερημένων χωρών, προς τις σοσιαλιστικές σχέσεις, προς το σοσιαλισμό, πράγμα που διαπαιδαγωγεί τις μάζες της Αφρικής, της Ασίας, της Ευρώπης. Αν δεν προχωράει παραπέρα αυτό, είναι γιατί η ηγεσία ακολουθεί την ουρά του καπιταλιστικού συστήματος. Και εξακολουθεί να διαπαιδαγωγεί και να οδηγεί τις μάζες πίσω από τις μορφές της πολιτικής ηγεσίας και των κοινωνικών συμπερασμάτων του καπιταλιστικού συστήματος.Για παράδειγμα λένε: «η δημοκρατία στην Ελλάδα μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την ανάπτυξη της οικονομίας». Αυτό δεν είναι αλήθεια, είναι μια χοντροκοπιά. Στην Ελλάδα οι πολιτικές ηγεσίες λένε: «για ν’ αναπτυχθεί η δημοκρατία πρέπει ν’ αναπτυχθεί η οικονομία», κατά συνέπεια ας αφεθεί η αστική τάξη ν’ αναπτύξει την οικονομία. Πρόκειται για μια πολύ καθυστερημένη κατανόηση της ιστορίας. Το Βιετνάμ δεν έχει καν οικονομία κι όμως έχει την πιο πλήρη δημοκρατία του κόσμου. Ούτε η Αλβανία, ούτε η Β. Κορέα έχουν οικονομία κι όμως είναι χώρες 100 φορές πιο δημοκρατικές από την Ελλάδα. Γιατί η δημοκρατία μετριέται σε σχέση με το αν αναπτύσσει την οικονομία, τη μόρφωση, τον πολιτισμό αυτών των χωρών. Και οι Κορεάτες έδειξαν ότι εκπολιτίστηκαν πολύ. Οι Βιετναμέζοι επίσης. Πέτυχαν μια ανάπτυξη των δημοκρατικών σχέσεων, για να οικοδομήσουν το σοσιαλισμό κι όχι τον καπιταλισμό. Κι ήταν χώρες πιο καθυστερημένες από την Ελλάδα. Οι μάζες του Βιετνάμ ήταν πιο καθυστερημένες από τις ελληνικές μάζες. Στο Βιετνάμ το προλεταριάτο ήταν ανύπαρκτο, όμως στη θέση του υπήρχε το Κομμουνιστικό Κόμμα, που μετάδιδε τις εμπειρίες, τα συμπεράσματα, τη διαπαιδαγώγηση, τον προσανατολισμό της Ρωσικής Επανάστασης. Κι’ αυτό είναι το Προλεταριάτο. Δεν είναι αλήθεια αυτό πού λένε οι σύντροφοι κομμουνιστές και σοσιαλιστές, ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει προλεταριάτο. Σε αριθμό ναι, είναι μικρό, αλλά από την άποψη της συνείδησης, της δια- νοητικής ικανότητας και της κοινωνικής αντιπροσώπευσης, όλη η Ελλάδα είναι προλεταριακή, γιατί έχει την εμπειρία των σοσιαλιστικών χωρών, που τη μεταδίδει το ΚΚΕ, που πρέπει να τη μεταδίδει το ΚΚΕ. Η Αλβανία είχε λίγους εργάτες, αλλά πήρε την εξουσία και δεν την πρόσφερε στους καπιταλιστές λέγοντάς τους: «αναπτύξτε την οικονομία και μετά ερχόμαστε εμείς». Το έκαναν οι ίδιοι, παρόλο που δεν υπήρχαν εργάτες. Υπήρχε όμως το πρόγραμμα του Κ.Κ. Εκεί μέσα, σ’ αυτό το πρόγραμμα ήταν παρόντες οι εργάτες. Δεν απαιτείται η φυσική ύπαρξη της εργατικής τάξης σε μια καθυστερημένη χώρα, για ν’ αντιπροσωπεύσει τις ιδέες και το στόχο του προλεταριάτου. Απαιτείται να υπάρχει αυτός που θα το αντιπροσωπεύσει. Χρειάζεται το Κόμμα και στην Αλβανία υπήρχε το Κόμμα που αντιπροσώπευε το προλεταριάτο, όπως και στο Βιετνάμ. Στην Ελλάδα, καθώς δεν υπάρχει το Κόμμα, καθώς οι σύντροφοι της κομμουνιστικής και σοσιαλιστικής ηγεσίας φοβούνται και δεν έχουν την αποφασιστικότητα, την ιστορική κατανόηση του ρόλου του προγράμματος, της πολιτικής και της ταχτικής, πάνε πίσω -και αρκετά τυφλά- από το καπιταλιστικό σύστημα. Πάνε πίσω από το καπιταλιστικό σύστημα. Στο καπιταλιστικό σύστημα δεν αντιπαραθέτουν ένα πρόγραμμα μορφωτικής και οικονομικής ανάπτυξης. Δεν αντιπαραθέτουν την τεράστια μάζα των Ελλήνων φοιτητών, που είναι επηρεασμένοι από το παγκόσμιο προλεταριάτο. Δεν υπάρχουν εργάτες, αλλά υπάρχουν φοιτητές, που δεν έχουν την ιστορική καταγωγή του προλεταριάτου, όμως είναι επηρεασμένοι από τις ίδιες τις μορφές που δημιούργησε το προλεταριάτο. Εξαρτάται από το Κόμμα το να γίνει ικανό να τους διαπαιδαγωγήσει στην ανάγκη, στη δυνατότητα και στο αναπόφευκτο των κοινωνικών μετασχηματισμών.
Δεν είναι αλήθεια ότι και σήμερα οι επαναστάσεις είναι αναγκαίο να κάνουν την ίδια διαδρομή που έπρεπε να κάνουν παλιότερα, είτε η Ρώσικη Επανάσταση, είτε άλλες επαναστάσεις στην Ευρώπη. Δεν είναι αλήθεια επίσης ότι η ανυπαρξία συνδικάτων κάνει αδύνατη την ανάπτυξη των επαναστατικών αγώνων. Αυτό είναι ψέμα. Δεν είναι έτσι. Η μικροαστική τάξη δεν έχει ούτε την ίδια κοινωνική βάση ούτε την ίδια πολιτική και κοινωνική καταγωγή, ούτε τους ίδιους οικονομικούς και κοινωνικούς στόχους και προοπτικές μ’ αυτούς που είχε εδώ και 30 χρόνια. Τώρα υπάρχουν 20 Εργατικά Κράτη, 20 Επαναστατικά Κράτη, που διαπαιδαγωγούν τη μικροαστική τάξη, την προσελκύουν και την κάνουν να βλέπει με βάση το Κόμμα και το Πρόγραμμα. Δεν είναι αναντικατάστατη η παρουσία του συνδικάτου. Δεν είναι αλήθεια ότι η απουσία μαζικών συνδικάτων καθυστερεί το επαναστατικό προτσές. Είναι λάθος των συντρόφων του Κομμουνιστικού και του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Είναι αλήθεια ότι το κάνει πιο δύσκολο, αλλά τίποτα περισσότερο. Αν το ΚΚΕ και το ΠΑ- ΣΟΚ αναπτύξουν το πρόγραμμα των κοινωνικών μετασχηματισμών, ασκούν τότε και το ρόλο του συνδικάτου, γιατί αναπτύσσουν την ικανότητα όλου του κόσμου να βλέπει ότι η πρόοδος της Ελλάδας είναι ο κοινωνικός μετασχηματισμός και αναπληρώνουν έτσι παροδικά την απουσία των μαζικών συνδικάτων. Με τον ίδιο τρόπο, σ’ άλλες συνθήκες, το συνδικάτο αντικαθιστά το Κόμμα, προσωρινά κι όχι ιστορικά το ρόλο του, όπως έγινε στη Βολιβία. Στη Βολιβία το 1947 οι σύντροφοι τροτσκιστές έκαναν Ενιαίο Μέτωπο με την COB (Γενική Συνομοσπονδία Εργατών της Βολιβίας) και έβγαλαν 2 γερουσιαστές και 6 βουλευτές. Κι εμείς το 1951 προτείναμε: «τα συνδικάτα πρέπει να παίξουν το ρόλο του κόμματος». Κι αυτό σήμαινε ότι μαζί με το πρόγραμμα και τους στόχους του συνδικάτου έπρεπε την ίδια στιγμή ν’ αναλάβουν την ηγεσία των κοινωνικών αγώνων, για το μετασχηματισμό της κοινωνίας. Προσωρινά μπορούσαν να το κάνουν.
Από τη στιγμή που οι συνθήκες είναι ώριμες, αυτό που έχει αξία είναι αυτές οι ώριμες συνθήκες κι όχι η έλλειψη οργάνων. Αν ήταν η εποχή του Στάλιν, αυτό που θα υπερίσχυε θα ήταν αυτή η έλλειψη, γιατί δεν υπήρχαν οι παγκόσμιες κοινωνικές δυνάμεις προς σύγκριση. Σήμερα υπάρχουν. Η συμπεριφορά των φοιτητών της Ελλάδας δεν είναι η συμπεριφορά μιας κατηγορίας ή ενός τομέα της κοινωνίας που αγωνίζεται για τον εαυτό του. Η πάλη που προώθησαν ενάντια στη δικτατορία, η αντίστασή τους ενάντια στη δικτατορία, είναι μια διαρκής παρότρυνση για πάλη. Γι’ αυτό έγινε το Ενιαίο Μέτωπο φοιτητών-οικοδόμων, που ήταν μια πραγματική πολιτική δύναμη. Και τα εργατικά κόμματα, σοσιαλιστές και κομμουνιστές, δεν κατανόησαν ότι δεν μπορούσαν να περιμένουν να γίνουν πρώτα τα μεγάλα συνδικάτα, για ν’ ανυψώσουν το πρόγραμμα και τους στόχους της πάλης. Στηριγμένοι στην πάλη των φοιτητών, το πρόγραμμα που έπρεπε ν’ αναπτύξουν ήταν το πρόγραμμα των κοινωνικών μετασχηματισμών. Το πρόγραμμα της πάλης για τα δημοκρατικά δικαιώματα, μαζί με τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς. Και τα δημοκρατικά δικαιώματα θα έρχονταν με τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς. Ο καπιταλισμός δεν μπορεί να δώσει περισσότερη δημοκρατία από τη σημερινή. Αν δίνει περισσότερη δημοκρατία είναι όταν του το επιβάλλουν, όπως στην Ισπανία. Αυτό είναι που πρέπει να συζητήσουμε με τους κομμουνιστές και τους σοσιαλιστές.
Χωρίς αμφιβολία υπάρχουν αδύναμα συνδικάτα, γιατί υπάρχει μια πολύ μικρή προλεταριακή βάση. Δεν είναι γιατί οι εργάτες της Ελλάδας δεν θέλουν τα συνδικάτα, αλλά γιατί η φύση των συνδικάτων βασίζεται στο προλεταριάτο και στην Ελλάδα υπάρχουν λίγοι προλετάριοι, μικρή προλεταριακή συγκέντρωση, μικρή βιομηχανική ανάπτυξη και προ πάντων πολύ λίγο συγκεντρωμένη. Η συγκέντρωση του προλεταριάτου επιτρέπει ν’ αναπτυχθεί η συνείδηση και η δύναμη, αλλά ακόμη κι αν απουσιάζει αυτή η δύναμη, εξακολουθεί να ενεργεί. Ας πάρουμε ορισμένα παραδείγματα: την Αλγερία και τη Λιβύη. Στη Λιβύη δεν υπήρχαν εργάτες και πήραν την εξουσία και κάνουν μεγάλους μετασχηματισμούς. Στη Λιβύη και στην Αλγερία υπήρχαν λιγότεροι προλετάριοι απ’ ότι τώρα στην Ελλάδα και παρ’ όλα αυτά νίκησαν τον καπιταλισμό. Στην Ελλάδα υπάρχει μεγαλύτερος αριθμός προλετάριων, δεν υπάρχουν μεγάλα συνδικάτα γιατί δεν υπάρχουν πολλοί εργάτες, αλλά αντίθετα υπάρχει το πρόγραμμα που το έχουν οι φοιτητές και τα λίγα συνδικάτα που υπάρχουν. Αυτοί που δεν έχουν αυτό το πρόγραμμα είναι τα κομμουνιστικά και σοσιαλιστικά κόμματα. Αν οι σοσιαλιστές και οι κομμουνιστές υιοθετήσουν το πρόγραμμα των κοινωνικών μετασχηματισμών, μαζί με τις γενικές διεκδικήσεις γύρω από τους μισθούς, τις συνθήκες ζωής, τις δημοκρατικές διεκδικήσεις, θα εξασκήσουν και τον ρόλο του συνδικάτου. Έτσι θ’ αναπτυχθεί η επιρροή και η ικανότητα των λίγων συνδικάτων που υπάρχουν και θα κερδηθούν τα αγροτικά συνδικάτα, θα οργανωθούν τα αγροτικά συνδικάτα και θ’ αναπτυχθεί σ’ αυτά ο στόχος του να υποστηρίξουν την πάλη για τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς. Αυτό που δεν υπάρχει είναι το Κόμμα μ’ αυτό το πρόγραμμα.
Υπάρχει ένας περιορισμός και μια βραδύτητα στους σοσιαλιστές και τους κομμουνιστές, περιμένοντας αυτό που λαθεμένα λένε οι ίδιοι «μια μεγαλύτερη ανάπτυξη της ταξικής πάλης». Παρ’ όλο που στον ταξικό συσχετισμό των δυνάμεων, το βάρος του προλεταριάτου είναι μικρό και οι φοιτητές έχουν μικρό οικονομικό και ιστορικό βάρος (αν και έχουν σημαντικό κοινωνικό βάρος, γι’ αυτό και δεν αισθάνονται τη δύναμη να επέμβουν, μη βλέποντας προοπτική στο εαυτό τους, σαν φοιτητές), τα κομμουνιστικά και σοσιαλιστικά κόμματα θα μπορούσαν ν’ αναπτύξουν το πρόγραμμα, βασισμένοι σ’ αυτό που υπάρχει και στο ότι η δημοκρατία στην Ελλάδα δεν μπορεί να προχωρήσει περισσότερο με τον καπιταλισμό. Όλες οι κρίσεις που πέρασε με το καπιταλιστικό σύστημα η χώρα, από τη δικτατορία μέχρι σήμερα, δείχνουν την αδυναμία του καπιταλισμού που δεν ανέπτυξε τίποτα. Πέρασε μέσα από συνεχείς δικτατορίες και δεν υπάρχει καμιά οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Η ανάπτυξη που υπάρχει είναι απειροελάχιστη. Ας συγκρίνουμε την Αλβανία και την Ελλάδα, η μια είναι απέναντι στην άλλη: Μέσα στα ίδια χρόνια η Αλβανία μετασχημάτισε τις ανθρώπινες και οικονομικές σχέσεις. Δεν υπάρχει ανεργία, πείνα και γενικά δεν υπάρχει καταπίεση. Υπάρχουν οι συνθήκες για μια μεγάλη ανάπτυξη. Η χώρα βγήκε από το σκοτάδι της φεουδαρχικής καθυστέρησης και ανέπτυξε τις σοσιαλιστικές σχέσεις. Στην ίδια περίοδο τί έκανε η Ελλάδα; Η Αλβανία έδειξε ότι ανέπτυξε τη δημοκρατία μετασχηματίζοντας τις οικονομικές σχέσεις, ενώ η αστική τάξη δεν μπορούσε να το κάνει, δεν είχε ούτε τα μέσα, ούτε τις ιστορικές δυνατότητες για να το κάνει. Αν στην Ελλάδα η αστική τάξη αναπτύξει την δημοκρατία, θα την ανατρέψουν, όπως το δείχνει και η αδυναμία, η κρίση που υπάρχει στις ίδιες της τις γραμμές, η κρίση στο κόμμα του Καραμανλή .Είναι μια διαρκής κρίση που αντανακλάει την ανικανότητα του κόμματος αυτού ν’ αναπτύξει το ιστορικό προτσές.
Πρέπει ν’ αναπτύξουμε τη συζήτηση με τους συντρόφους κομμουνιστές και σοσιαλιστές και με τα συνδικάτα. Για να πετύχουμε τη δημοκρατική ανάπτυξη της Ελλάδας δεν μπορούμε να περιμένουμε την αστική τάξη. Οικονομικά είναι εξαντλημένη και αντίθετα είναι αναγκασμένη ν’ αυξήσει την πίεση πάνω στις μάζες και ν’ απαιτήσει μια μεγαλύτερη εκμετάλλευσή τους, για να μπορεί να συναγωνιστεί στην παγκόσμια αγορά. Εξαρτάται από τα μεγάλα κεφάλαια, από το ΝΑΤΟ ιδιαίτερα, όπως πριν εξαρτιόταν από τον Ωνάση. Δεν έχει δη- λαδή μια δική της ζωή, καμμιά καπιταλιστική χώρα γενικά δεν έχει δική της ζωή. Εξαρτάται από την παγκόσμια αγορά. Όμως οι μεγάλες καπιταλιστικές χώρες έχουν μια μεγαλύτερη ανάπτυξη, ενώ η Ελλάδα δεν έχει τίποτα. Για ν’ αναπτυχθεί επομένως η δημοκρατία, πρέπει ν’ αναπτυχθούν οι μορφές των κοινωνικών σχέσεων κι όχι η οικονομία. Αν ήταν δυνατόν να αναπτυχθεί η οικονομία, αυτό θα γινόταν από μόνο του, όπως στην εποχή της γαλλικής επανάστασης. Αλλά τώρα τί οικονομία μπορεί ν’ αναπτυχθεί; Πρέπει να δείξουμε ότι η ανάπτυξη της δημοκρατίας στην Ελλάδα είναι ενωμένη με την κοινωνική ανάπτυξη και η κοινωνική ανάπτυξη είναι ενωμένη με τις σχέσεις ιδιοκτησίας που υπάρχουν κάθε φορά. Κατά συνέπεια, πρέπει να μετασχηματιστούν οι κοινωνικές σχέσεις. Είναι αυτό που πρέπει να συζητήσουμε. Η δύναμη που διαθέτει το Κομμουνιστικό και το Σοσιαλιστικό κόμμα είναι δυσανάλογη σε σχέση με το βάρος του προλεταριάτου στη χώρα. Αγαπητοί σύντροφοι κομμουνιστές και σοσιαλιστές, δεν έχετε αντίληψη της ιστορίας!! Αν όλα καθορίζονταν από τον συσχετισμό των δυνάμεων μέσα στην ίδια την Ελλάδα, τότε το ΚΚΕ και το ΠΑΣΟΚ θα είχαν συντριβεί. Όταν ανυψώνονται είναι γιατί στηρίζονται στο συσχετισμό των δυνάμεων σε παγκόσμια κλίμακα. Είναι αυτός ο ίδιος παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων που θα τους επιτρέψει ν’ αναπτύξουν την οικονομία, τη δημοκρατία και την εξέλιξη προς σοσιαλιστικές μορφές. Κατά συνέπεια πρέπει ν’ ανοίξει μια συζήτηση πάνω στο πώς θα βγει η Ελλάδα από την καθυστέρηση. 0 Καραμανλής δεν χρησιμεύει. Είναι αναγκαίο να προγραμματιστεί η οικονομία, η παραγωγή, με τρόπο που την ίδια στιγμή θ’ αναπτύσσονται τα δημοκρατικά δικαιώματα. Μόνο με την ανάπτυξη μιας τέτοιας εξουσίας, που θ’ αναπτύσσει την οικονομία με βάση τις ανάγκες του λαού, μπορούν ν’ αναπτυχθούν τα δημοκρατικά δικαιώματα. Δεν είναι αλήθεια ότι ο καπιταλισμός έχει δυνάμεις για να το εμποδίσει. Υπάρχει βέβαια το ΝΑΤΟ, που έχει πολλά όπλα. Αλλά γιατί δεν εμπόδισε την Αγκόλα; Γιατί δεν εμπόδισε τη Μοζαμβίκη; Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός έχει μια «τεράστια δύναμη» λένε. Αλλά γιατί δεν εμπόδισε το Βιετνάμ, ή την Κούβα; Αντίθετα ο Φιντέλ Κάστρο πάει σε μια χώρα και λέει: «δεν πρόκειται να επέμβουμε σε άλλη χώρα». Πού πάει όμως τώρα ο Φιντέλ; Στην Αγκόλα. «Μα, είπες ότι δεν θα ξαναεπέμβεις» του λένε . «Ναι, αλλά με κάλεσαν», απαντάει αυτός.
Ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΕΥΝΟΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Η αποφασιστικότητα της Κούβας δεν προέρχεται από την ίδια την Κούβα. Αναμφίβολα η Κούβα έχει μια μεγάλη αποφασιστικότητα, αλλά είναι η Ε.Σ.Σ.Δ. και τ’ άλλα Εργατικά Κράτη αυτά που της δίνουν δύναμη. Ακόμα και η Κίνα, με τους «4 ληστές» της, που πράγματι υπάρχουν, αλλά είναι ο Χούα Κούο Φένγκ και ο Τένγκ Χσιάο Πίνγκ, που είναι αρχιληστές. Δηλαδή η δύναμη της Κούβας, της Αγκόλας, της Μοζαμβίκης και του Βιετνάμ, είναι ο παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων. Το ΝΑΤΟ βρισκόταν σ’ όλες αυτές τις χώρες και πριν απ’ αυτές τις χώρες βρισκόταν στην Κορέα. Στην Κορέα ήταν ο Μακ Άρθουρ, που σε μια στιγμή δήλωσε: «στις 25 του Δεκέμβρη θα έχουμε γυρίσει στις ΗΠΑ», εννοώντας ότι θα είχαν συντρίψει τη Β. Κορέα, οπότε και θα επέστρεφαν. Πράγματι στις 25 Δεκέμβρη επέστρεψε αλλά ...έχοντας φύγει όπως όπως. Αναγκάστηκε να το σκάσει. Οι σύντροφοι κομμουνιστές οφείλουν να μετρούν αυτή τη δύναμη. 0 ιμπεριαλισμός έχει ατομικά όπλα και θα κάνει τον πόλεμο, θα δολοφονήσει έναν τεράστιο αριθμό ανθρώπινων όντων, αλλά δεν θα νικήσει. Τον πόλεμο δεν μπορούμε να τον εμποδίσουμε. Αν μπορούσαμε να τον εμποδίσουμε, θα είχαμε εμποδίσει τον πόλεμο του Βιετνάμ. Αλλά την ίδια στιγμή αποδείχνονται τα όρια της ικανότητας του ιμπεριαλισμού, παρ’ όλο που συνεχίζει να επεμβαίνει όλο και πιο βίαια. Αν ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός είχε τη σιγουριά, ότι ο αμερικάνικος λαός θα συνόδευε και θα υποστήριζε τα εγκλήματά του, θα είχε ήδη κάνει τον παγκόσμιο πόλεμο. Όμως στις ίδιες τις ΗΠΑ, υπάρχει μεγάλη αντίσταση, τεράστια αντίσταση. Και την ίδια στιγμή που ο ιμπεριαλισμός συναντά- ει μεγαλύτερη αντίσταση στις ίδιες τις ΗΠΑ, από τη μεριά του προλεταριάτου και της μικροαστικής τάξης, μεγαλώνει η ικανότητα των σοσιαλιστικών χωρών, της Κούβας, της Αγκόλας, του Βιετνάμ, της Μοζαμβίκης, να επηρεάζουν, να μεταδίδουν εμπειρίες και να οργανώνουν . Αυτές οι χώρες, όπως είναι η Αγκόλα, η Μοζαμβίκη και το Βιετνάμ, έχουν μικρότερη οικονομική βάση από την Ελλάδα και παρ’ όλα αυτά, σε μικρό χρονικό διάστημα οργανώνουν την οικονομία περιλαμβάνοντας την κομμουνιστική αρχή «στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του». Πρόκειται για μια τεράστια κοινωνική πρόοδο. Γιατί ο ελληνικός λαός δεν θα κάνει το ίδιο; Ο έλληνας αγρότης δέχεται όλες τις επιρροές των Εργατικών Κρατών. Η επιδίωξή του για ένα κομμάτι γης δεν παίζει τον ίδιο ρόλο που έπαιζε παλιότερα. Δεν είναι αλήθεια ότι ο αγρότης του κόσμου -ανάμεσά τους κι ο έλληνας αγρότης- επιδιώκει το δικό του κομμάτι γης. Η αγροτιά όπως και η μικροαστική τάξη, έχει αναπτύξει την εξυπνάδα, μέσα από την εμπειρία της, βλέποντας το Βιετνάμ, την Αγκόλα, τη Μοζαμβίκη, την Κίνα, την Κούβα, να έχουν αναπτύξει την οικονομία και την ζωή του αγρότη, με την κρατικοποίηση της ιδιοκτησίας. Γι’ αυτό δεν υπάρχουν κινήματα που να διεκδικούν «για τον καθένα το χωράφι του», αλλά για το πώς θα χρησιμοποιηθεί η γη. Στη Βολιβία υπάρχει ένα ξεκάθαρο παράδειγμα. Παρ’ όλο που έχει μια πολύ μεγαλύτερη καθυστέρηση από την Ελλάδα, μεγαλώνει η τάση και ο αριθμός των αγροτών που θέλουν να καλλιεργήσουν συλλογικά τη γη. Ο αγρότης, μέσα από την εμπειρία των παγκόσμιων σχέσεων και κάτω από την επιρροή της προόδου των σοσιαλιστικών χωρών της Ευρώπης, της Αφρικής, της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής, βλέπει ότι ο τρόπος για να ξεπεράσει την καθυστέρησή του δεν είναι η ιδιοκτησία της γης, αλλά η ανάπτυξη της εργασίας πάνω στη γη και στη συνέχεια πάνω στην κοινωνία.
Αντίθετα, γενικά οι ηγέτες βλέπουν τον αγρότη της εποχής του Ομήρου, του Σωκράτη, τον αγρότη που ήταν υποταγμένος στο χωράφι του. Δεν είναι έτσι. Οι αγρότες της Αφρικής, της Ασίας και της Λ. Αμερικής, προβάλουν την ανάγκη της κολεκτιβοποίησης της παραγωγής, της παραγωγής μέσα από συνεταιρισμούς. Έχουν κατακτήσει την πολιτική και κοινωνική κατανόηση, ότι αυτή είναι η ανώτερη μορφή παραγωγής και ζωής. Ενώ όλοι αυτοί οι ηγέτες εξακολουθούν να βλέπουν τον αγρότη όπως ήταν πριν 100 χρόνια. Βλέπουν επίσης το προλεταριάτο της Κεντρικής Ευρώπης όπως ήταν πριν 100 χρόνια. Δεν είναι σωστό. Είναι η καθυστέρησή τους που δεν τους επιτρέπει να μετρούν, δεν τους κάνει ικανούς να μετρούν την πρόοδο της ιστορίας. Όλο αυτό πρέπει να το συζητήσουμε.
Είμαστε διατεθειμένοι να δώσουμε διαλέξεις πολύ πιο εκτεταμένες απ’ αυτή, αλλά αυτή είναι η βάση με την οποία πρέπει να συζητήσουμε μαζί τους. Σε κανένα από τα κόμματα δεν συζητιούνται στο παραμικρό οι θεωρητικές εμπειρίες που υπάρχουν. Για παράδειγμα η Αγκόλα είναι πιο καθυστερημένη από την Ελλάδα, άπειρα πιο καθυστερημένη και παρ’ όλα αυτά η Αγκόλα δεν έχει πλέον αναλφάβητους. Δεν τρώνε όπως τρώνε οι ευρωπαίοι, αλλά διανοητικά τρώνε όσο κι αυτοί. Κι αυτό που καθορίζει την πορεία της ιστορίας δεν είναι μια τομάτα ή ένα κομμάτι κρέας, αλλά η ανάπτυξη της διανοητικής ικανότητας. Η τροφή έχει σημασία, αλλά με τη διανοητική ανάπτυξη έρχεται και η τροφή. Αντίθετα, όσο κι αν φάει κανείς, δεν έρχεται η διανοητική ανάπτυξη. Οι σύντροφοι κομμουνιστές, σοσιαλιστές και συνδικαλιστές δεν συζητούν αυτά τα συμπεράσματα. Συνεχίζουν να πιστεύουν ότι πρέπει ν’ αφήσουν την αστική τάξη ν’ αναπτύξει τη χώρα. Η αστική τάξη δεν μπορεί ν’ αναπτύξει τη χώρα. Δεν έχει τις ιστορικές συνθήκες και κατά συνέπεια δεν έχει συμφέρον, δεν την ενδιαφέρει, γιατί δεν έχει προοπτική. Η καθυστέρηση δεν ξεπερνιέται προσφέροντας στον καπιταλισμό την ηγεσία για ν’ αναπτύξει την οικονομία και την κοινωνία, αλλά με τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς, που επιτρέπουν να συνδυαστεί η παραγωγή με την εκπαίδευση. Να το παράδειγμα! Η Αγκόλα είναι πιο καθυστερημένη από την Ελλάδα και δεν έχει αναλφάβητους και τα παιδιά συμμετέχουν στην οικοδόμηση της κοινωνίας. Όλο αυτό πρέπει να το συζητήσουμε με τους συντρόφους.
Πρέπει να οικοδομηθούν τα συνδικάτα, αλλά μέχρι να μπορέσει να γίνει αυτό -πράγμα που είναι πολύ αργό, γιατί δεν υπάρχει βιομηχανία-, αντικαθίστανται προσωρινά από τους φοιτητές και το Κομμουνιστικό και Σοσιαλιστικό Κόμμα. Και για να τ’ αντικαταστήσουν πρέπει να έχουν το πρόγραμμα των κοινωνικών μετασχηματισμών. Να παρουσιαστούν ότι ανταγωνίζονται το καπιταλιστικό σύστημα. Απέναντι στο πρόγραμμα της αστικής τάξης, να δείξουν ότι είναι μια απάτη, ότι δεν πρόκειται να κάνει τίποτα. Τί πρόγραμμα έχει ο καπιταλισμός στην Ελλάδα; Στη χώρα δεν υπάρχουν συγκοινωνιακά μέσα, δεν υπάρχουν υπόνομοι και έργα ύδρευσης, δεν υπάρχουν νοσοκομεία, δρόμοι, και πρέπει να γίνουν όλα αυτά. Γιατί δεν μπορεί να τα προγραμματίσει; Πρέπει να γίνουν το- πικές βιομηχανίες. Πρέπει και μπορούν να γίνουν. Έστω κι αν προσωρινά έχουν ένα μεγάλο κόστος παραγωγής, μεγαλύτερο απ’ ότι σ’ άλλες καπιταλιστικές χώρες, μπορούν να γίνουν και μάλιστα να είναι ανταγωνιστικές, γιατί θ’ ανταποκρίνονται στις ανάγκες κι όχι στο κέρδος. Μ’ αυτό τον τρόπο, και το κέρδος καταργούν και η ικανοποίηση των αναγκών αντισταθμίζει το μεγαλύτερο κόστος παραγωγής. Κατά συνέπεια αυτό πρέπει να συζητηθεί και να προγραμματιστεί. Πρέπει να κάνουν να επεμβαίνουν οι μάζες, οι γυναίκες της συνοικίας, στον προγραμματισμό της οικονομίας και σ’ όλα τα προβλήματα της κοινωνίας. Το πρόβλημα είναι να κάνουν να συμμετέχουν οι μάζες και να έχουν υπ’ όψη ότι δεν μπορούν να περιμένουν από τον καπιταλισμό καμιά πρόοδο, έξω από μια ελάχιστη πρόοδο που είναι υποχρεωμένος να κάνει για τη δική του και μόνο επιβίωση. Αλλά δεν μπορούν να περιμένουν καμιά σημαντική πρόοδο. Όλο αυτό πρέπει να το συζητήσουμε.
ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΑ Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ, ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ Πρέπει να επέμβουμε για να επηρεά- σουμε τους σοσιαλιστές και τους κομμουνιστές, αλλά και για ν’ αναπτύξουμε το κόμμα. Πρέπει ν’ αναπτύξουμε και να συζητήσουμε τις παγκόσμιες όψεις του επαναστατικού προτσές σ’ όλο τον κόσμο, που είναι ένα μέρος της δύναμης της επανάστασης στην Ελλάδα. Κάθε μικρή χώρα έχει ελάχιστη οικονομική δύναμη σε σχέση με τον καπιταλισμό, αλλά παίρνοντάς τη μέσα στον παγκόσμιο συσχετισμό των δυνάμεων, έχει μια τεράστια δύναμη. Η Αλβανία είναι ασήμαντη, η Κούβα ακόμα περισσότερο, αλλά γιατί δεν τη συντρίβουν οι αμερικάνοι; Μήπως γιατί το υποσχέθηκαν στους σοβιετικούς; Όχι. Είναι γιατί δεν μπορούν, γιατί υπάρχει ο παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων, μέσα στον οποίο είναι υποχρεωμένοι να σεβαστούν την Κούβα, γιατί διαφορετικά θα επενέβαιναν οι σοβιετικοί. Κι αυτό δεν είναι ευρωκομουνισμός, αλλά είναι παγκόσμιος κομμουνισμός, που πάει από την ΕΣΣΔ ως την Κούβα, χωρίς την ανάγκη των αεροπλάνων. Γιατί οι αμερικάνοι δεν επεμβαίνουν πάλι στο Βιετνάμ; Θα μπορούσαν να επέμβουν, γιατί στρατιωτικά το Βιετνάμ δεν έχει τίποτα, αλλά αποτελεί μέρος του παγκόσμιου συσχετισμού των δυνάμεων, όπου τα Εργατικά Κράτη δεν μπορούν ν’ αφήσουν το Βιετνάμ στα χέρια του ιμπεριαλισμού. Νά ποιος είναι ο παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων. Οποιαδήποτε έξυπνη πολιτική πρέπει να υπολογίζει πάνω σ’ αυτή τη βάση.
Δεν μπορεί να γίνει μια πολιτική βασισμένη στην Ελλάδα και στο καπιταλιστικό σύστημα. Έτσι δεν μπορεί να παιχτεί το παιχνίδι, χάνεται. Αν μετρήσουμε τα Εργατικά Κράτη, τα Επαναστατικά Κρά- τη, την Ελλάδα από τη μια μεριά και τον καπιταλισμό από την άλλη, η δύναμη της Ελλάδας είναι τεράστια. Είναι ακόμα η καθυστέρηση των συντρόφων της ηγεσίας του Κομμουνιστικού και του Σοσιαλιστικού Κόμματος, η καθυστέρηση στην κατανόηση και στη συζήτηση, κάποια δειλία στο να διαπιστώσουν αυτόν τον ευνοϊκό συσχετισμό των δυνάμεων και ο φόβος ότι ο ιμπεριαλισμός μπορεί να επέμβει, ότι το ΝΑΤΟ μπορεί να κάνει ένα πραξικόπημα.
Η Πορτογαλία έχει το ίδιο βάρος με την Ελλάδα στο ΝΑΤΟ. Στην Πορτογαλία έδιωξαν τον ιμπεριαλισμό κι αυτός δεν επέστρεψε. Ξαναπήρε ορισμένες θέσεις, ξανατοποθέτησε τη σκάλα, αλλά δεν μπορεί ν’ ανέβει, γιατί παρά το πισωγύρισμα της πολιτικής ηγεσίας, της σοσιαλιστικής κυβέρνησης, αυτή δεν μπορεί να πισωγυρίσει ιστορικά. Μπορεί να παραδώσει το ένα ή το άλλο πράγμα και να κάνει παραχωρήσεις, που πάνε αρκετά πίσω, αλλά στη γενική διάρθρωση δεν μπορεί να πισωγυρίσει. Πρέπει να βάλουμε αυτό το παράδειγμα. Η ΕΣΣΔ δεν μπορεί να επιτρέψει την καθυστέρηση που σημαίνει η Ελλάδα στα χέρια του καπιταλισμού. Την πολιτική απέναντι στην Τουρκία η ΕΣΣΔ τη συ- ζητάει στην Τουρκία, αλλά το τηλέφωνο χτυπάει στην Αθήνα! Η δύναμη που δί- νει η ΕΣΣΔ στον Ετσεβίτ, έχει ταυτόχρονα σκοπό να δείξει και στον Καραμανλή: «το ίδιο μπορούμε να κάνουμε και μαζί σου». Δεν είναι μια συμφωνία για να ει- σβάλει η Τουρκία στην Ελλάδα. Δεν εί- ναι μια δεύτερη εισβολή των τούρκων στην Ελλάδα. Πριν οι τούρκοι εισέβαλαν στην Ελλάδα και παρέμειναν εκεί για 400 χρόνια. Τώρα δεν θα μείνουν ούτε για 4 ώρες. Τούρκοι κι Έλληνες αντιπρόσωποι θα συμφωνήσουν, γιατί στην Ελλάδα και στην Τουρκία αναπτύσσονται δυνάμεις για τον κοινωνικο μετασχηματισμό.
Αντίθετα, η πολιτική των αμερικάνων απέναντι στην Τουρκία έχει σκοπό να πιέσει την Ελλάδα και να προκαλέσει μια στρατιωτική εξέγερση. Αυτός είναι ο στόχος των αμερικάνων. Βλέπουν ότι η Ελλάδα υιοθετεί την ίδια στάση με την Τουρκία απέναντι στους σοβιετικούς κι αναζητούν ένα νέο στρατιωτικό πραξικόπημα, που θα τους επιτρέψει να διατηρηθούν στην Ελλάδα. Αλλά ήδη είναι αργά, δεν είναι δυνατό, δεν υπάρχουν οι συνθήκες για κάτι τέτοιο. Αυτό πρέπει να συζητήσουμε με τους σοσιαλιστές και τους κομμουνιστές. Η δύναμη των κομμουνιστών και των σοσιαλιστών, η δύναμη των ελληνικών μαζών, ο μικρός αριθμός του ελληνικού προλεταριάτου, αντισταθμίζεται από τον παγκόσμιο συσχετισμό των δυνάμεων κι από την επιστημονική, θεωρητική και πολιτική κατανόηση ότι για να βγει η Ελλάδα από την καθυστέρηση πρέπει να καταργήσει τον καπιταλισμό. Δεν σημαίνει να εμπλακεί στον τυχοδιωκτισμό του ν’ ανατρέψει τον καπιταλισμό αύριο κιόλας, αλλά να δημιουργηθεί η διανοητική κατανόηση στους φοιτητές, τους εργάτες, τους αγρότες, τους διανοούμενους, ότι για να βγει η Ελλάδα από την καθυστέρηση, πρέπει να καταργήσει τον καπιταλισμό.
Η κρίση στην κυβέρνηση Καραμανλή, η κρίση στην πολιτική ομάδα του, έχει τη βάση σ’ αυτό το συμπέρασμα. Διασπάται σε 20 κομμάτια. Γιατί; Ενώθηκαν για να εμποδίσουν την άνοδο της επιρροής των Εργατικών Κρατών, αλλά ο καπιταλισμός στην Ελλάδα δεν έχει καμιά οικονομική, κοινωνική ή και στρατιωτική προοπτική. Είναι γι’ αυτό που διασπάται το αστικό μέτωπο. Διαφορετικά θα έπρεπε ν’ ανυψώνεται. Είναι όπως στην Ισπανία, όπου μετά τον Φράνκο ήλθε μια διάσπαση σ’ όλο το μέτωπο της αστικής τάξης. Όχι γιατί οι αστοί ξέχασαν να συμφωνήσουν, αλλά γιατί δεν είχαν τη δύναμη, δεν αισθάνονταν ψυχωμένοι για να επέμβουν και δεν είχαν τη δύναμη να συντρίψουν το προλεταριάτο. Γιατί εκτός από τον παγκόσμιο συσχετισμό των δυνάμεων, αυτός ο συσχετισμός των δυνάμεων προώθησε το ισπανικό προλεταριάτο στο ν’ ανυψώσει την επέμβασή του. Δεν είναι αλήθεια ότι οι ελληνικές μάζες είναι αμόρφωτες, καθυστερημένες. Δεν είναι έτσι. Αν ήταν έτσι, τότε το αστικό μέτωπο θα σταθεροποιούταν και η δεξιά θα κέρδιζε. Απέναντι σε μια καθυστερημένη χώρα, σε μια χώρα που δεν αγωνίζεται, η δεξιά κερδίζει. Όταν η δεξιά διασπάται και κατακερματίζεται συνεχώς, είναι γιατί αισθάνεται ότι δεν μπορεί να επιβάλει τη δικτατορία, ούτε την οικονομική, ούτε τη στρατιωτική. Είναι αδύναμη και προσπαθεί απλώς να στηριχθεί. Το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι η οικονομία της, αλλά η θέση της απέναντι στον κόσμο. Ανάμεσα στ’ άλλα απέναντι στην Τουρκία, απέναντι στο ΝΑ- ΤΟ κι απέναντι στα Εργατικά Κράτη, που βρίσκονται εκεί δίπλα της. Ο αγρότης της Γιουγκοσλαβίας και της Βουλγαρίας λέει στον έλληνα αγρότη : «καλλιεργούμε καλλίτερα από σένα και με λιγότερη δουλειά». Αυτό είναι ένα συνεχές παρά- δειγμα και μια συνεχής επιρροή. Αλλά παράδειγμα κι επιρροή όχι μόνο όσο αφορά την παραγωγή, αλλά και τις κοινωνικές σχέσεις, όπου χωρίς να βγουν ακόμα από την οικονομική καθυστέρηση, οι αγρότες όλων αυτών των χωρών βγήκαν από την κοινωνική καθυστέρηση. Ο έλληνας αγρότης το βλέπει, το αισθάνεται, το ζει και διαμαρτύρεται. Αυτό σπάει τη δεξιά.
Πρέπει να προτείνουμε στους συντρόφους κομμουνιστές και σοσιαλιστές, καθώς και στα συνδικάτα, ένα πρόγραμμα για να βγει η Ελλάδα από την καθυστέρηση, ένα πρόγραμμα που θα περιλαμβάνει τις κοινωνικές, δημοκρατικές και οικονομικές διεκδικήσεις, αλλά και τα παραγωγικά πλάνα μαζί με τις κρατικοποιήσεις. Δεν φτάνει η εθνικοποίηση της τράπεζας. Αυτό είναι σημαντικό, αλλά δεν αρκεί. Πρέπει να υπάρχει ένα πρόγραμμα παραγωγής. Γιατί αν δεν υπάρχει αυτό, η εθνικοποίηση της τράπεζας γίνεται ένα είδος χρησιμοποίησης της τράπεζας από τη μεριά του καπιταλισμού, μέσω του κράτους. Δεν θα επεκταθώ πάνω στον λεγόμενο «κρατικό καπιταλισμό», αλλά απ’ όσα είπαμε γίνεται φανερό ότι ο καπιταλισμός βρίσκεται υπό το κράτος της θανάσιμης αγωνίας του! Ο «κρατικός καπιταλισμός» δεν υπάρχει, δεν υπάρχει καμμιά νέα μορφή αντιπροσώπευσης των τάξεων, της αστικής τάξης και του προλεταριάτου. Ένας καπιταλισμός του κράτους δεν είναι μια νέα τάξη, δεν υπάρχει. Είναι μορφές που υιοθετεί η οικονομία, στο πέρασμά της από τον καπιταλισμό στο Εργατικό Κράτος και στο σοσιαλισμό. Είναι βήματα, αλλά όχι ιστορικά συμπεράσματα. Είναι ταχτικά, μεταβατικά μέτρα κι όχι σταθερά συμπεράσματα ή αναπόφευκτα ή αναντικατάστατα βήματα. Μπορεί να παρθεί άμεσα η εξουσία, χωρίς να κρατικοποιηθεί πριν καμμιά τράπεζα, όπως έγινε στη Ρωσία και την Κίνα.
Όταν κρατικοποιείται μια επιχείρηση και περνάει στην ιδιοκτησία του κράτους, αυτό δεν είναι καπιταλισμός του κράτους, αλλά το κράτος που ασκεί το ρόλο της διεύθυνσης της οικονομίας κι όχι στ’ όνομα του καπιταλισμού, αλλά στ’ όνομα της κοινωνίας. Εξαρτάται από το συσχετισμό των δυνάμεων, το αν ο προσανατολισμός της κρατικοποιημένης επιχείρησης θα είναι περισσότερο ή λιγότερο ευνοϊκός για το λαό. Αλλά κατ’ αρχήν είναι ένα μέτρο αντικαπιταλιστικό. Εξαρτάται από το ποιος τη διευθύνει, από το πως θα επέμβουν τα συνδικάτα. Τα συνδικάτα πρέπει να επέμβουν και να προγραμματίσουν την παραγωγή και πρέπει να την προγραμματίσουν σύμφωνα με τις ανάγκες του λαού.
X. ΠΟΣΑΔΑΣ,
1-7-1978
